Een Arduino is een soort microcontroller die je op eenvoudige wijze in staat stelt om elektronische circuits te bouwen, aan te sturen en uit te lezen. Op die manier kun je veel verschillende dingen  meten, bouwen, maken en uitvoeren. Zo kun je onder andere een koelkast op een bepaalde temperatuur houden, een zelfrijdende robot aansturen, lichtsensoren maken, een lcd-scherm op je shirt aansturen en ga zo maar door. Het is dan ook niet gek dat op vele scholen gewerkt wordt met Arduino’s. In het onderwijs kunnen Arduino’s ingezet worden als practicummateriaal, bij een profielwerkstuk, en bij onderwerpen zoals technische automatisering, technisch ontwerpen, onderzoeken met meet- en regelsystemen en bij elektriciteit. Het werken met de Arduino sluit aan bij de 21e-eeuwse vaardigheden. Er is dan ook al veel verschillend lesmateriaal voor Arduino’s ontwikkeld.

De cursus is bedoeld voor docenten en TOA’s die voor het eerst met Arduino gaan werken (starters) of die er al eens mee zijn begonnen maar toe zijn aan een ‘doorstart’ (beginners).

Doel & resultaat

Na een korte inleiding basiselektronica worden er zelf veel praktische opdrachten gedaan. Naast de beginselen van Arduino is er aandacht voor het aansluiten van sensoren (analoog en digitaal), aansluiten van een actuator (bijv. een motor) en het zichtbaar maken van gegevens. Het is echter geen programmeercursus. Van deelnemers wordt verwacht dat ze buiten de cursusbijeenkomsten aan opdrachten werken.

Benodigde lesmaterialen

• Leren programmeren, meten en sturen met de Arduino, Jacco de Jong, ISBN 9789037260304, € 40,25
• Arduino kit, Basisset, ISBN 9789057524127, € 61,50

Daarnaast is er een laptop nodig waarop Arduino-software is geïnstalleerd. De software is gratis te downloaden van https://www.arduino.cc/en/software. Let op dat het installeren van software op laptops van school vaak door de systeembeheerder moet gebeuren (regel dit tijdig).

Maximaal aantal deelnemers: 12

Locatie

Hogeschool Rotterdam, locatie Museumpark laagbouw

Museumpark 40, 3015 CX Rotterdam 

Data

11 mei 2023 – 15:00 – 18:00 uur (incl maaltijd)

25 mei 2023 – 15:00 – 18:00 uur (incl maaltijd)

8 juni 2023 – 15:00 – 18:00 uur (incl maaltijd)

Uitleenkoffer

Stoffen & Materialen is een relatief nieuw onderwerp in het vo-natuurkunde-onderwijs. Veel docenten hebben om dit onderwerp te kunnen behandelen behoefte aan ondersteuning middels practica, zodat voor leerlingen dit nieuwe onderwerp tastbaar kan worden gemaakt. Deze uitdaging is door een aantal docenten uit de regio Delft opgepakt. Ze hebben diverse leerling- en demonstratiepractica voor het onderwerp Stoffen en Materialen ontwikkeld en daarbij leerling handleidingen geschreven. Er is ook samenhang met het vak scheikunde in een deel van de proeven. De benodigde materialen zijn vaak op scholen al aanwezig. Bij diverse proeven zijn er echter materialen en/of opstellingen te leen bij het Bètasteunpunt Zuid-Holland.

Het materiaal dat geleend kan worden, is per handleiding met het Stoffen & Materialen-logo gekenmerkt. Bij een groot deel van de proeven is ook een docentenhandleiding beschikbaar. Docenten kunnen die aanvragen bij het Bètasteunpunt Zuid-Holland.

1 Diffusie
2a Geheugenmetaal ontdekken

2b Geheugenmetaal en elektrische stroom
2c Geheugenmetaal vervormen
3 Quantum Dots
4 Lego
5 Elastiek
6 Soort metaal
7 Elasticiteitsmodulus met Vernier 

8 Elasticiteitsmodulus met eenvoudige middelen
9 Zelfherstellend beton
10 Darcy

11 Ferrovloeistof

12 Nanogoud

13 Lotuseffect

14 Piepschuim

15 Soortelijke warmte metaal

16 Trekdrop

17 Bankbiljetten

18 Spaghetti

21 Viscositeit

22 Lijmen

23a Soortelijke warmte

23b Soortelijke warmte groepsproef

24. Geleidbaarheid koolstof

25 Absolute nulpunt

26 E staaldraad

27 Foto-elektrisch effect
28 E gitaarsnaar

29. Kraters op de maan

30 QTC

31 Waterberging

33 Fluorescentie

35 Kinetic Sand

36. Spaghetti

Gebruik Nonius

Contact.VWO organiseert in samenwerking met het wetenschappelijk instituut Sterrewacht Leiden dit voorjaar de cursus sterrenkunde. Ontwikkel tijdens deze drie-delige cursus materiaal of modules voor in de les, doe ideeën op voor een sterrenkundig PWS, of gebruik de cursus om je actuele kennis bij te spijkeren. Tijdens de derde bijeenkomst presenteren we in werkgroepen aan elkaar onze bevindingen. Er zijn leuke prijzen te winnen.

Opzet:

De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten waarbij we ons richten op modern sterrenkundig onderzoek met actuele, grote datasets. We maken je wegwijs in openbaar beschikbare ‘big data’, die we analyseren met behulp van python notebooks. Er is nadrukkelijk geen voorkennis in python of sterrenkunde nodig om de cursus te volgen. Tegelijk is er voldoende uitdaging mogelijk voor ervaren cursisten.

Data:

• Dinsdag 7 maart – 17:00 – 20:00 uur (incl maaltijd)
• Dinsdag 14 maart – 17:00 – 20:00 uur (incl maaltijd)
• Dinsdag 28 maart – 17:00 – 20:00 uur (incl maaltijd)

Programma :

16:30 – 17:00 inloop

17:00 – 17:30 inhoudelijke lezing over moderne sterrenkunde en wetenschap in Leiden

17:30 – 18:00 introductie python notebooks voor het analyseren van de data

18:00 – 18:45 soep en lekkere broodjes

18:45 – 20:00 werkgroepen: aan de slag met analyses van courante, openbaar beschikbare datasets

Locatie: Huygens gebouw Universiteit Leiden

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Merijn Smit, msmit@strw.leidenuniv.nl

Sinds 2006 zijn Nederlandse scholen bij wet verplicht aandacht te besteden aan ‘actief burgerschap en sociale integratie’. Burgerschapsvorming moet jongeren de basiskennis, vaardigheden en houding bijbrengen die ze nodig hebben om nu en straks actief te kunnen meedoen in een pluriforme, democratische samenleving. Burgerschapsvorming is vastgelegd in de kerndoelen van de onderbouw en in de eindtermen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Burgerschapsvorming is geen apart vak. Alle schoolvakken moeten hieraan een bijdrage leveren, dus ook de bètavakken.

Burgerschapslessen in de bètavakken zijn gericht op het verwerven van ‘wetenschappelijke geletterdheid’: het vermogen van mensen om kritisch om te gaan met omstreden wetenschappelijke kwesties wanneer deze nu of later in hun leven voorkomen. Denk hierbij aan het vormen van een onderbouwde mening over vraagstukken m.b.t. klimaat, gezondheid, technologische innovaties enzovoort, en het volgen van de maatschappelijke discussie hierover.

ENGAGE is een Europees project dat lessen heeft ontwikkeld over actuele kwesties in de maatschappij. Onderzoek heeft uitgewezen dat leerlingen gemotiveerd worden door deze lessen en diverse relevante vaardigheden ontwikkelen, zoals: omgaan met strijdige informatie, afwegen van waarschijnlijkheid en risico, perspectiefwisseling, (morele) argumentatie, dialoog en reflectie. De lessen zijn voorzien van een docentenhandleiding, een PPT presentatie en diverse leerling materialen, dus direct klaar voor gebruik in uw klas. Hieronder kunt u dit lesmateriaal vinden, en een korte samenvatting.

Eco-Phone

Uitroeiing ziektes

Proefdieren

Elektronische sigaretten

Fracking of niet?

Temperatuur stijging: Twee graden

Vitamine D tekort

Appliance science

Aanval van oude virussen

Cola verbannen

Verban de zonnebank

CarWars

Chocolade geld

Einde van dieselauto’s

Insecten eten

Eco-Phone

Hierbij gebruiken de leerlingen hun kennis over aardse hulpbronnen en passen zij wetenschappelijke vaardigheden toe voor het bedenken van een manier om telefoonfabrikanten over te halen om milieuvriendelijke telefoons te ontwikkelen.

Uitroeiing ziektes

Muggen kunnen ziektes als malaria, knokkelkoorts en het zikavirus overdragen van mens tot mens. Is het misschien een optie om alle muggen die ziektes meedragen uit te roeien?

Proefdieren

Leerlingen passen hun kennis toe over de invloed van astma op het gasuitwisselingssysteem en gebruiken dit om bewijs te onderzoeken en om te beslissen of dierproeven essentieel zijn voor de ontwikkeling van nieuwe astmamedicijnen.

Elektronische sigaretten

Leerlingen passen hun kennis van de deeltjestheorie toe om te beslissen of uitgeademde nicotine de niet-rokers in de buurt kan bereiken en leren de risico’s te beoordelen.

Fracking of niet?

In deze oefening beslissen leerlingen of ze het eens zijn met het verbod op fracken. Ze passen hierbij hun kennis van de eigenschappen van gesteente toe om te beslissen of de stoffen door het fracken in het water kunnen komen en leren ze hun meningen te rechtvaardigen.

Temperatuur stijging: Twee graden

In deze oefening passen leerlingen hun kennis van klimaatverandering toe in een nieuwe context.

Vitamine D tekort

In deze oefening beslissen de studenten of ze het dagelijks vitamine D-supplement nodig hebben, op basis van hun dieet en blootstelling aan zonlicht.

Appliance science

In deze oefening zullen de leerlingen een toekomstige (fictieve) beperking op hun elektriciteitsgebruik in huis overwegen.

Aanval van oude virussen

Zou een oud virus het menselijk ras kunnen vernietigen? In deze oefening leren studenten hoe ze bronnen kunnen onderzoeken om feiten uit de wetenschap te onderscheiden van fictie.

Cola verbannen

In deze oefening zullen leerlingen het bewijs voor de oorzakelijke verbanden tussen suikerconsumptie, obesitas en ziekte gebruiken om de voor- en tegenargumenten af te wegen betreffende het verbod op de verkoop van suikerhoudende dranken aan kinderen onder de 18 jaar.

Verban de zonnebank

In deze oefening gaan leerlingen aan de slag als onderzoekers voor een tv-programma en bereiden ze een rapportage voor over de bewering dat zonnebanken huidkanker veroorzaken.

CarWars

De leerlingen hebben een keuze: een elektrische auto kopen, een waterstofauto kopen, of een auto die rijdt op biodiesel. Wat is het beste? Leerlingen overwegen de opties en kiezen een winnaar.

Chocolade geld

In deze oefening passen leerlingen hun kennis van bestuiving toe om te bespreken waarom de opbrengsten van cacao afnemen.

Einde van dieselauto’s

Leerlingen gebruiken hun kennis van chemische reacties om de verbrandingsproducten van een dieselmotor te voorspellen. Vervolgens ontwikkelen ze hun communicatievaardigheden, door middel van een korte video waarmee zij autokopers overtuigen geen dieselauto’s te kopen.

Insecten eten

In deze oefening zullen leerlingen een menukaart voor de schoolkantine maken, die naast gebruikelijke gerechten ook smakelijke opties met insecten bevat. Kunnen ze overtuigende communicatie en hun kennis van natuurlijke bronnen gebruiken om leerlingen te laten kiezen voor insect alternatieven?

Maak een infrarood handschoen waarmee je een robot kunt besturen, leer hoe je een hologram kunt maken, laad je smartphone met een zelfgemaakte solar tracking system.

Tijdens het Europese project PHABLABS 4.0, zijn verschillende workshops ontwikkeld. Deze workshops en projecten kunnen gebruikt worden tijdens reguliere lessen, maar werken ook goed voor STEM projecten.

Op deze pagina vind u alle instructies en materialen van sommige workshops.

http://b-photonics.eu/en/events/op-zoek-naar-boeiende-fotonica-stem-projecten 

De andere workshops zijn te vinden op het open-source website: PHABLABS 4.0 website.

De Provincie Zuid-Holland en EIC Mainport hebben met deze onderwijscyclus voor ogen om de energietransitie zichtbaar te maken. Dit speelt een grote rol bij het teweegbrengen van een positieve verandering in het gedrag en de houding van leerlingen ten aanzien van duurzame energie en hun energieverbruik. Daarbij worden de leerlingen uitgedaagd om hun eigen energietransitie onder handen te nemen.

De doelgroepen waar De Energiehelden Onderwijscyclus zich op richt:
Leerlingen van de het Voortgezet Onderwijs.
Primaire focus is op: HAVO 1,2,3
Secundaire focus is op: VMBO 1,2 en VWO 1,2,3Er wordt rekening gehouden met de differentiatie van de niveaus door verschillen te maken in de moeilijkheidsgraad van de vraagstellingen in de activiteiten.Leerlingen doorlopen een onderwijscyclus, die bestaat uit een introductieles op school (Les 1), gevolgd door een excursie naar het EIC Mainport Rotterdam, of een energieheld bij u in de buurt of het spelen van het spel op school (Les 2) en een vervolgopdracht over de aanpak van hun eigen energietransitie (Les 3).

Het programma is ook toegankelijk voor scholen die niet in de omgeving van het EIC gevestigd zijn. Daarom is de onderwijscyclus voor die betreffende scholen zodanig ingericht dat een bezoek aan het EIC wel gestimuleerd wordt, maar geen verplichting is.

 

Het volledige lespakket bestaat uit de volgende onderdelen
● Docentenhandleiding
● Verantwoording bij het lesmateriaal
● Lesopbouw per onderdeel
● Slide deck
● Werkopdrachten
● Impactmeting vragenlijst
● Ouderbrief

 

De docentenhandleiding kunt u hier downloaden –Middelbare school – Docentenhandleiding

 

Via een e-mail naar het Bètasteunpunt Zuid-Holland kunt u het u een link ontvangen naar het gehele lespakket.
Mocht u onvolkomenheden tegenkomen of aanvullingen hebben dan horen wij het graag, dan zullen wij dit aanpassen in de bestanden.

Geofysica is een relatief nieuw onderwerp in het vo-natuurkunde-onderwijs. Veel docenten hebben om dit onderwerp te kunnen behandelen behoefte aan ondersteuning middels practica, zodat voor leerlingen dit nieuwe onderwerp tastbaar kan worden gemaakt. Deze uitdaging is door een aantal docenten uit de regio Delft opgepakt. Ze hebben diverse leerling- en demonstratiepractica voor het onderwerp Geofysica ontwikkeld en daarbij leerling handleidingen geschreven. De benodigde materialen zijn vaak op scholen al aanwezig. Bij diverse proeven zijn er echter materialen en/of opstellingen te leen bij het Bètasteunpunt Zuid-Holland. Het materiaal dat geleend kan worden, is per handleiding met het Geokoffer logo gekenmerkt. Bij een deel van de proeven is ook een docentenhandleiding beschikbaar. Docenten kunnen die aanvragen bij het Bètasteunpunt Zuid-Holland.

Er zijn verschillende lessen over het thema atmosfeer en aarde. Klik op de titels van de lessen om het lesmateriaal te downloaden.

Thema Atmosfeer

21. Albedo

23. Broeikaseffect

24a. Convectie 1

24b. Convectie 2

25. Coriolis

26. Dauwpunt

27. Hoogte meten met een fles

28. Mist

29. Natte bol temperatuur

30. Verdampingssnelheid

31. Verticale drukgradiënt

32. Waterbarometer

33. Zon

Thema Aarde

1. Aardbevingen

2. Aardmagneetveld

3. Botsende platen

4. Breukzone

6. Darcy

8. Gesteentemechanica met worst

9. Permeabiliteit

10 Porositeit

11. Seismograaf

12. Vulkanen

Laat je inspireren voor je vak en kom en ontdek nu de labs en onderzoeksfaciliteiten van de TU Delft tijdens deze campustour speciaal georganiseerd voor bèta docenten. Samen met een student en vakdidactici van de TU Delft bezoek je verschillende locaties op de campus. Bekijk hoe de onderzoekers bezig zijn om Nederland te beschermen tegen al het water of beleef absolute stilte in de Dode kamer. In deze an-echoische ruimte wordt een ruimte gesimuleerd zonder wanden. Door de geluidsgolven volledige te dempen kan hier onderzoek gedaan worden naar de richting van geluid. Bij een bezoek aan de Dream Hall krijg je de mogelijkheid om verschillende bekende voertuigen van dichtbij te bekijken zoals de Nuna (zonnewagen) of de WASUB (door menskracht aangedreven duikboot). Kortom de manier om de geheimen van de TU Delft te ontdekken en inspiratie te krijgen voor je les.

Praktische informatie:

Tour: Secrets of the TU Delft

Duur: 1,5u tot 2u

Start:  15:00u TU Delft Aula, adres is Mekelweg 5

Eind:  17:00u Science Centre, gebouw 26C – Hall 2

Aansluitend buffet en daarna een betacoordinatorenoverleg

Van nano tot giga – van losse atomen tot gehele aarde

Op donderdag 2 februari 2023 vond het jaarlijkse bètasymposium plaats van Onderwijsnetwerk Zuid-Holland. Op het symposium ontmoeten bètadocenten en TOA’s uit het voortgezet onderwijs elkaar en is er ruimte om van en met elkaar te leren. Onder andere experts uit het bedrijfsleven, vaksteunpuntcoördinatoren, vakdidactici en hogeronderwijsinstellingen delen hun ideeën en ontwikkelingen. Dit jaar stond het thema in het teken van nano tot giga, van losse atomen tot de gehele aarde.

Voor een impressie van het bètasymposium zie het sfeerverslag-betasymposium-2023

Programma

Fysieke sessies

Welke sessies fysiek werden aangeboden vind je via het overzicht fysieke workshops betasymposium.

Online sessies: Wiskunde/informatica en Bedrijf in de klas

Voor wiskunde en informatica docenten was er een speciaal programma van 15:00 tot 16:30 uur online te volgen met de Online workshop wiskunde_informatica.

Dit jaar hadden we twee bevlogen docenten uit het onderwijs als facilitators; Arjan van der Meij en Manon Mostert.

Arjan van der Meij is in 2021 door de Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) uitgeroepen tot ‘Natuurkundedocent van het Jaar ’. Arjan is sectieleider van ‘science’ en zorgt ervoor dat de bètasecties goed met elkaar samenwerken. Hij heeft een onderwijshart pur sang.

Arjan is een groot voorstander en uitdrager van het zogenaamde ‘maakonderwijs’. Door wat hij ‘klooien’ noemt, ontstaan er creatieve ideeën. Door te proberen en te maken, leren leerlingen van allerlei wiskundige, natuurkundige, biologische en scheikunde principes.

Dit ‘maakonderwijs’ draagt hij uit bij allerlei bijeenkomsten over onderwijs.

Manon Mostert – van der Sar is docentonderzoeker bij het Kenniscentrum Creating010. Manon is actief binnen de projecten Mapping Creative Rotterdam en Maker Education. Daarbinnen voert Manon onderzoek uit naar nieuwe onderwijsvormen. Zo ontwikkelde ze meerdere pressure cookers (Make Week, Make Stream, Make Day, Future Fest e.a.) in verschillende vormen. Ze is daarnaast actief met onderwijsontwikkeling voor het VO en PO op het gebied van maakonderwijs. Ze doet daarnaast onderzoek naar de docent als ontwerper, en met name naar de waarde van fouten (van docenten) voor het onderwijs.

Programma & Locatie

Locatie: Science Center TU Delft

Tijdstip: 15:00 – 19:00 uur (Online deelname mogelijk tot 16:30 uur)

14:45 uur Inloop en ontvangst

15:00 uur Welkom en inleiding van het programma (ook online te volgen)

15:30 uur Verplaatsen naar workshops

15:45 uur Workshopronde 1 (fysieke workshops en online wiskunde informatica workshops)

16:30 uur Plenaire afsluiting ronde 1, afscheid van onliners en fysiek naar workshopronde 2

16:45 uur Workshopronde 2

17:30 uur Pauze

17:45 uur Afsluiting

18:30 uur Borrel en walking dinner

Afgelopen voorjaar 2022 zijn vanuit de vereniging docenten, TOA’s, leerlingen, studenten en schoolleiders bevraagd over hun ervaringen en ideeën over het vak nlt. De antwoorden van 60 docenten, 15 TOA’s, 396 leerlingen, 7 schoolleiders en 36 HBO studenten bieden een goed inzicht in de stand van het nlt-onderwijs. Bijvoorbeeld de interdisciplinariteit en de inhoud van het vak spelen de grootste rol in de passie van docenten voor het vak nlt.

Docenten geven aan dat het nlt onderwijs vooral belangrijk is voor de ontwikkeling van leerlingen. De verbeterpunten van het vak liggen vooral bij de modules en de organisatie op school. Ook de leerlingen zien daarin de verbeterpunten. De uitkomsten van dit rapport geven een mooie mogelijkheid om de werkwijze van de nlt-sectie bij jou op school te vergelijken met die op andere scholen, wat weer een mooie aanleiding is voor een inhoudelijke discussie over het vak nl.

Na het bespreking van het rapport zal de bijeenkomst dan ook bestaan uit het uitwisselen van ervaringen en een inhoudelijke discussie over het vak in het algemeen en de inhoud van de (Delftse) modules in het bijzonder.

Deze scholing wordt verzorgd door Sander Haemers. Per september 2022 is hij de nieuwe vaksteunpuntcoördinator nlt. Naast dat hij al negen jaar actief is bij ONZ is hij docent NLT op het Montaigne lyceum. Daarvoor heeft hij op het Stanislascollege Pijnacker NLT opgezet en was hij sectieleider. Bij ONZ is hij verantwoordelijk voor het bijscholingsprogramma voor nlt, het onderhoud van de Delftse nlt modules en inhoudelijke steun aan scholen en docenten.

Locatie: TU Delft

Tijd 16:00 – 18:00 uur