Een Arduino is een soort microcontroller die je op eenvoudige wijze in staat stelt om elektronische circuits te bouwen, aan te sturen en uit te lezen. Op die manier kun je veel verschillende dingen  meten, bouwen, maken en uitvoeren. Zo kun je onder andere een koelkast op een bepaalde temperatuur houden, een zelfrijdende robot aansturen, lichtsensoren maken, een lcd-scherm op je shirt aansturen en ga zo maar door. Het is dan ook niet gek dat op vele scholen gewerkt wordt met Arduino’s. In het onderwijs kunnen Arduino’s ingezet worden als practicummateriaal, bij een profielwerkstuk, en bij onderwerpen zoals technische automatisering, technisch ontwerpen, onderzoeken met meet- en regelsystemen en bij elektriciteit. Het werken met de Arduino sluit aan bij de 21e-eeuwse vaardigheden. Er is dan ook al veel verschillend lesmateriaal voor Arduino’s ontwikkeld.

De cursus is bedoeld voor docenten en TOA’s die voor het eerst met Arduino gaan werken (starters) of die er al eens mee zijn begonnen maar toe zijn aan een ‘doorstart’ (beginners).

Doel & resultaat

Na een korte inleiding basiselektronica worden er zelf veel praktische opdrachten gedaan. Naast de beginselen van Arduino is er aandacht voor het aansluiten van sensoren (analoog en digitaal), aansluiten van een actuator (bijv. een motor) en het zichtbaar maken van gegevens. Het is echter geen programmeercursus. Van deelnemers wordt verwacht dat ze buiten de cursusbijeenkomsten aan opdrachten werken.

Benodigde lesmaterialen

• Leren programmeren, meten en sturen met de Arduino, Jacco de Jong, ISBN 9789037260304, € 40,25
• Arduino kit, Basisset, ISBN 9789057524127, € 61,50

Daarnaast is er een laptop nodig waarop Arduino-software is geïnstalleerd. De software is gratis te downloaden van https://www.arduino.cc/en/software. Let op dat het installeren van software op laptops van school vaak door de systeembeheerder moet gebeuren (regel dit tijdig).

Maximaal aantal deelnemers: 12

Locatie

Hogeschool Rotterdam, locatie Museumpark laagbouw

Museumpark 40, 3015 CX Rotterdam 

Data

11 mei 2023 – 15:00 – 18:00 uur (incl maaltijd)

25 mei 2023 – 15:00 – 18:00 uur (incl maaltijd)

8 juni 2023 – 15:00 – 18:00 uur (incl maaltijd)

Contact.VWO organiseert in samenwerking met het wetenschappelijk instituut Sterrewacht Leiden dit voorjaar de cursus sterrenkunde. Ontwikkel tijdens deze drie-delige cursus materiaal of modules voor in de les, doe ideeën op voor een sterrenkundig PWS, of gebruik de cursus om je actuele kennis bij te spijkeren. Tijdens de derde bijeenkomst presenteren we in werkgroepen aan elkaar onze bevindingen. Er zijn leuke prijzen te winnen.

Opzet:

De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten waarbij we ons richten op modern sterrenkundig onderzoek met actuele, grote datasets. We maken je wegwijs in openbaar beschikbare ‘big data’, die we analyseren met behulp van python notebooks. Er is nadrukkelijk geen voorkennis in python of sterrenkunde nodig om de cursus te volgen. Tegelijk is er voldoende uitdaging mogelijk voor ervaren cursisten.

Data:

• Dinsdag 7 maart – 17:00 – 20:00 uur (incl maaltijd)
• Dinsdag 14 maart – 17:00 – 20:00 uur (incl maaltijd)
• Dinsdag 28 maart – 17:00 – 20:00 uur (incl maaltijd)

Programma :

16:30 – 17:00 inloop

17:00 – 17:30 inhoudelijke lezing over moderne sterrenkunde en wetenschap in Leiden

17:30 – 18:00 introductie python notebooks voor het analyseren van de data

18:00 – 18:45 soep en lekkere broodjes

18:45 – 20:00 werkgroepen: aan de slag met analyses van courante, openbaar beschikbare datasets

Locatie: Huygens gebouw Universiteit Leiden

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Merijn Smit, msmit@strw.leidenuniv.nl

Sinds 2006 zijn Nederlandse scholen bij wet verplicht aandacht te besteden aan ‘actief burgerschap en sociale integratie’. Burgerschapsvorming moet jongeren de basiskennis, vaardigheden en houding bijbrengen die ze nodig hebben om nu en straks actief te kunnen meedoen in een pluriforme, democratische samenleving. Burgerschapsvorming is vastgelegd in de kerndoelen van de onderbouw en in de eindtermen voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Burgerschapsvorming is geen apart vak. Alle schoolvakken moeten hieraan een bijdrage leveren, dus ook de bètavakken.

Burgerschapslessen in de bètavakken zijn gericht op het verwerven van ‘wetenschappelijke geletterdheid’: het vermogen van mensen om kritisch om te gaan met omstreden wetenschappelijke kwesties wanneer deze nu of later in hun leven voorkomen. Denk hierbij aan het vormen van een onderbouwde mening over vraagstukken m.b.t. klimaat, gezondheid, technologische innovaties enzovoort, en het volgen van de maatschappelijke discussie hierover.

ENGAGE is een Europees project dat lessen heeft ontwikkeld over actuele kwesties in de maatschappij. Onderzoek heeft uitgewezen dat leerlingen gemotiveerd worden door deze lessen en diverse relevante vaardigheden ontwikkelen, zoals: omgaan met strijdige informatie, afwegen van waarschijnlijkheid en risico, perspectiefwisseling, (morele) argumentatie, dialoog en reflectie. De lessen zijn voorzien van een docentenhandleiding, een PPT presentatie en diverse leerling materialen, dus direct klaar voor gebruik in uw klas. Hieronder kunt u dit lesmateriaal vinden, en een korte samenvatting.

Eco-Phone

Uitroeiing ziektes

Proefdieren

Elektronische sigaretten

Fracking of niet?

Temperatuur stijging: Twee graden

Vitamine D tekort

Appliance science

Aanval van oude virussen

Cola verbannen

Verban de zonnebank

CarWars

Chocolade geld

Einde van dieselauto’s

Insecten eten

Eco-Phone

Hierbij gebruiken de leerlingen hun kennis over aardse hulpbronnen en passen zij wetenschappelijke vaardigheden toe voor het bedenken van een manier om telefoonfabrikanten over te halen om milieuvriendelijke telefoons te ontwikkelen.

Uitroeiing ziektes

Muggen kunnen ziektes als malaria, knokkelkoorts en het zikavirus overdragen van mens tot mens. Is het misschien een optie om alle muggen die ziektes meedragen uit te roeien?

Proefdieren

Leerlingen passen hun kennis toe over de invloed van astma op het gasuitwisselingssysteem en gebruiken dit om bewijs te onderzoeken en om te beslissen of dierproeven essentieel zijn voor de ontwikkeling van nieuwe astmamedicijnen.

Elektronische sigaretten

Leerlingen passen hun kennis van de deeltjestheorie toe om te beslissen of uitgeademde nicotine de niet-rokers in de buurt kan bereiken en leren de risico’s te beoordelen.

Fracking of niet?

In deze oefening beslissen leerlingen of ze het eens zijn met het verbod op fracken. Ze passen hierbij hun kennis van de eigenschappen van gesteente toe om te beslissen of de stoffen door het fracken in het water kunnen komen en leren ze hun meningen te rechtvaardigen.

Temperatuur stijging: Twee graden

In deze oefening passen leerlingen hun kennis van klimaatverandering toe in een nieuwe context.

Vitamine D tekort

In deze oefening beslissen de studenten of ze het dagelijks vitamine D-supplement nodig hebben, op basis van hun dieet en blootstelling aan zonlicht.

Appliance science

In deze oefening zullen de leerlingen een toekomstige (fictieve) beperking op hun elektriciteitsgebruik in huis overwegen.

Aanval van oude virussen

Zou een oud virus het menselijk ras kunnen vernietigen? In deze oefening leren studenten hoe ze bronnen kunnen onderzoeken om feiten uit de wetenschap te onderscheiden van fictie.

Cola verbannen

In deze oefening zullen leerlingen het bewijs voor de oorzakelijke verbanden tussen suikerconsumptie, obesitas en ziekte gebruiken om de voor- en tegenargumenten af te wegen betreffende het verbod op de verkoop van suikerhoudende dranken aan kinderen onder de 18 jaar.

Verban de zonnebank

In deze oefening gaan leerlingen aan de slag als onderzoekers voor een tv-programma en bereiden ze een rapportage voor over de bewering dat zonnebanken huidkanker veroorzaken.

CarWars

De leerlingen hebben een keuze: een elektrische auto kopen, een waterstofauto kopen, of een auto die rijdt op biodiesel. Wat is het beste? Leerlingen overwegen de opties en kiezen een winnaar.

Chocolade geld

In deze oefening passen leerlingen hun kennis van bestuiving toe om te bespreken waarom de opbrengsten van cacao afnemen.

Einde van dieselauto’s

Leerlingen gebruiken hun kennis van chemische reacties om de verbrandingsproducten van een dieselmotor te voorspellen. Vervolgens ontwikkelen ze hun communicatievaardigheden, door middel van een korte video waarmee zij autokopers overtuigen geen dieselauto’s te kopen.

Insecten eten

In deze oefening zullen leerlingen een menukaart voor de schoolkantine maken, die naast gebruikelijke gerechten ook smakelijke opties met insecten bevat. Kunnen ze overtuigende communicatie en hun kennis van natuurlijke bronnen gebruiken om leerlingen te laten kiezen voor insect alternatieven?

Laat je inspireren voor je vak en kom en ontdek nu de labs en onderzoeksfaciliteiten van de TU Delft tijdens deze campustour speciaal georganiseerd voor bèta docenten. Samen met een student en vakdidactici van de TU Delft bezoek je verschillende locaties op de campus. Bekijk hoe de onderzoekers bezig zijn om Nederland te beschermen tegen al het water of beleef absolute stilte in de Dode kamer. In deze an-echoische ruimte wordt een ruimte gesimuleerd zonder wanden. Door de geluidsgolven volledige te dempen kan hier onderzoek gedaan worden naar de richting van geluid. Bij een bezoek aan de Dream Hall krijg je de mogelijkheid om verschillende bekende voertuigen van dichtbij te bekijken zoals de Nuna (zonnewagen) of de WASUB (door menskracht aangedreven duikboot). Kortom de manier om de geheimen van de TU Delft te ontdekken en inspiratie te krijgen voor je les.

Praktische informatie:

Tour: Secrets of the TU Delft

Duur: 1,5u tot 2u

Start:  15:00u TU Delft Aula, adres is Mekelweg 5

Eind:  17:00u Science Centre, gebouw 26C – Hall 2

Aansluitend buffet en daarna een betacoordinatorenoverleg

Van nano tot giga – van losse atomen tot gehele aarde

Op donderdag 2 februari 2023 vond het jaarlijkse bètasymposium plaats van Onderwijsnetwerk Zuid-Holland. Op het symposium ontmoeten bètadocenten en TOA’s uit het voortgezet onderwijs elkaar en is er ruimte om van en met elkaar te leren. Onder andere experts uit het bedrijfsleven, vaksteunpuntcoördinatoren, vakdidactici en hogeronderwijsinstellingen delen hun ideeën en ontwikkelingen. Dit jaar stond het thema in het teken van nano tot giga, van losse atomen tot de gehele aarde.

Voor een impressie van het bètasymposium zie het sfeerverslag-betasymposium-2023

Programma

Fysieke sessies

Welke sessies fysiek werden aangeboden vind je via het overzicht fysieke workshops betasymposium.

Online sessies: Wiskunde/informatica en Bedrijf in de klas

Voor wiskunde en informatica docenten was er een speciaal programma van 15:00 tot 16:30 uur online te volgen met de Online workshop wiskunde_informatica.

Dit jaar hadden we twee bevlogen docenten uit het onderwijs als facilitators; Arjan van der Meij en Manon Mostert.

Arjan van der Meij is in 2021 door de Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV) uitgeroepen tot ‘Natuurkundedocent van het Jaar ’. Arjan is sectieleider van ‘science’ en zorgt ervoor dat de bètasecties goed met elkaar samenwerken. Hij heeft een onderwijshart pur sang.

Arjan is een groot voorstander en uitdrager van het zogenaamde ‘maakonderwijs’. Door wat hij ‘klooien’ noemt, ontstaan er creatieve ideeën. Door te proberen en te maken, leren leerlingen van allerlei wiskundige, natuurkundige, biologische en scheikunde principes.

Dit ‘maakonderwijs’ draagt hij uit bij allerlei bijeenkomsten over onderwijs.

Manon Mostert – van der Sar is docentonderzoeker bij het Kenniscentrum Creating010. Manon is actief binnen de projecten Mapping Creative Rotterdam en Maker Education. Daarbinnen voert Manon onderzoek uit naar nieuwe onderwijsvormen. Zo ontwikkelde ze meerdere pressure cookers (Make Week, Make Stream, Make Day, Future Fest e.a.) in verschillende vormen. Ze is daarnaast actief met onderwijsontwikkeling voor het VO en PO op het gebied van maakonderwijs. Ze doet daarnaast onderzoek naar de docent als ontwerper, en met name naar de waarde van fouten (van docenten) voor het onderwijs.

Programma & Locatie

Locatie: Science Center TU Delft

Tijdstip: 15:00 – 19:00 uur (Online deelname mogelijk tot 16:30 uur)

14:45 uur Inloop en ontvangst

15:00 uur Welkom en inleiding van het programma (ook online te volgen)

15:30 uur Verplaatsen naar workshops

15:45 uur Workshopronde 1 (fysieke workshops en online wiskunde informatica workshops)

16:30 uur Plenaire afsluiting ronde 1, afscheid van onliners en fysiek naar workshopronde 2

16:45 uur Workshopronde 2

17:30 uur Pauze

17:45 uur Afsluiting

18:30 uur Borrel en walking dinner

De TU Delft heeft enkele lessen ontwikkeld voor middelbare scholen ter ondersteuning van docenten natuurkunde, wiskunde, en informatica die zoeken naar een invulling van de nieuwe examenprogramma’s. De lessen springen in op actuele onderwerpen en kennen een rijke context. Leerlingen gaan veelal zelf met de leerstof aan de slag. Het gaat om lesbrieven voor 1 of 2 lessen. De lessen zijn geschikt voor met name de bovenbouw vwo (met name 4 en 5 vwo). Alle lessen zijn voorzien van leerlingenmateriaal en een volledige docentenhandleiding.

• Vak: wiskunde en informatica
• Onderdeel: grote datasets / big data
• Omvang: 90 minuten

De module bestaat uit een theoretisch gedeelte, waarin het fenomeen ‘Big Data’ wordt uitgelegd en de wiskundige onderwerpen worden herhaald om het geheugen op te frissen, en een praktisch deel waarbij de leerlingen zelf aan de slag gaan met een data set. Dit zal geen grote dataset zijn zoals deze in de praktijk gebruikt wordt, maar een dataset die door de leerlingen zelf wordt gegenereerd door het invullen van een enquete. Het leuke van deze dataset is dat ieder klas die de lesmodule doet, wordt toegevoegd aan de dataset. Zo wordt er een grote hoeveelheid data gegenereerd in de loop van de tijd! De doelen van deze lesmodule zijn:

1. de leerlingen een beter begrip te geven van de concepten van kansrekening en statistiek en dit toe te passen op échte data met behulp van MS Excel. (Dit soort berekeningen en vaardigheden kunnen van pas komen tijdens bijvoorbeeld het profielwerkstuk, praktische opdrachten voor wiskunde of in een latere studie.)

2. de leerlingen meer begrip over ‘Big Data’ leren: waar komen we dit tegen, waarop dit wordt toegepast, en welke conclusies hieruit kunnen worden getrokken.

Als u het lesmateriaal wilt ontvangen kunt u een mail sturen naar onz@tudelft.nl.

Afgelopen jaren hebben verschillende groepen met enthousiaste deelnemers deelgenomen aan het Havo Bèta programma. Tijdens dit kennismakingsprogramma krijgen Havo 4 leerlingen met N-profiel gedurende vier middagen een kijkje in de keuken bij een hbo-instelling. Dit jaar hebben Hogeschool Leiden, Hogeschool Rotterdam en de Haagse Hogeschool mooie programma’s samengesteld voor de leerlingen.

HBO programma’s

OPZET

In deze bijeenkomst op 17 januari presenteren de verschillende hogescholen hun bovenstaande programma’s en is er een toelichting over de planning en inschrijving van de leerlingen.

LOCATIE, DATUM, TIJD

Locatie: Hogeschool Leiden

Informatiebijeenkomst 17 januari 2023, 16:00 – 18.00 uur

Loopbaan oriëntatie

Wat weten jouw leerlingen over technische vervolgopleidingen en technische beroepen? Hoe kan jij ze helpen bij hun keuze? Snuffelstages, praktijkopdrachten, gastlessen of bedrijfsbezoeken zijn voorbeelden van activiteiten die je in samenwerking met bedrijven of opleidingen kunt organiseren. Het zijn uitstekende activiteiten om leerlingen de praktijk te laten zien en ervaren. Daardoor kunnen zij zich een concreter beeld vormen. Dit helpt hen bij de oriëntatie voor later. Een gastles of bedrijfsbezoek is het meest effectief als de activiteiten onderdeel zijn van een groter geheel. Bijvoorbeeld van een project, lessenreeks of LOB-programma.

Doel en resultaat

Tijdens de bijeenkomst:

• Delen wij inspirerende praktijkvoorbeelden in de samenwerking tussen het voortgezet onderwijs en het bedrijfsleven.
• Gaan wij aan de slag met EHBTO (Eerste Hulp bij Techniekoriëntatie) en de toolkit van  Bedrijf in de Klas
• Werken wij aan mogelijkheden voor loopbaan oriëntatie activiteiten met medewerkers van bedrijven en het vervolgonderwijs aan de hand van het Beta & Techmentality model

Opzet programma

16.00 – 16.45 uur

Delen praktijkvoorbeelden vanuit de bedrijfsbezoeken bij Docenten on Tour en Sterk Techniek Onderwijs Haaglanden. Medewerkers van OGD, Octatube, I-EM Delft en Festo zijn aanwezig.

16.45 – 17.30 uur

Loopbaan oriëntatie in de praktijk. Welke activiteiten bestaan er bij de vervolgopleidingen, welke kennis en expertise is te verkrijgen bij organisaties als VHTO, Jet-Net en Stichting  C3.

17.30 – 18.15 uur

Werkafspraken maken over het vervolgtraject. Hoe kunnen we er voor zorgen dat scholen, vervolgonderwijs en bedrijven elkaar kunnen vinden. Wat is daarvoor nodig?

18.15 – 20.00 uur

Informele afsluiting onder het genot van een diner.

Locatie: Festo Delft

Tijd: 16 – 20 uur (incl maaltijd)

In samenwerking met Hogeschool Windesheim TechYourFuture organiseren we op 28 september een minisymposium voor het primair- en voortgezet onderwijs. Tijdens dit minisymposium wordt stilgestaan bij het TechYourFuture onderzoek Robowijs. Gedurende dit onderzoek is verkend hoe de sociale en technische vaardigheden van kinderen (9-13 jaar) met een stoornis in het autismespectrum bevorderd kunnen worden. In het onderzoek hebben ze geleerd een robot (Lego Mindstorms) te programmeren om boodschappen te doen in een supermarkt, gesimuleerd door zelf een plattegrond te tekenen en daarin enkele ‘challenges’ te tackelen. Meer informatie over het onderzoek lees je hier. 

We starten de middag met Chris Verhoeven, associate professor TU Delft Robotics Institute. Hij neemt je mee op ontdekkingstocht over robotica in de maatschappij. Vervolgens woon je interactieve demonstraties bij waarbij sprekers verschillende robots tonen en vertellen over de mogelijkheden daarvan voor het onderwijs. Dan ervaar je robotica in de onderwijspraktijk bij een rondleiding en workshops verzorgd door het Science Centre.

Het programma start om 15:00 uur is tot 18:00 uur.  Aansluitend is er de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten tijdens een maaltijd. Een deel van het programma is online te volgen. De bijeenkomst start in het nieuwe gebouw Echo op TU Delft Campus. Aansluitend is er een rondleiding in het nieuwe Science Center waar ook de masterclasses worden gegeven. 

Programma

Locatie TU Delft gebouw Echo hall F

15.00 – Opening en intro op het thema. Door Hanno  van Keulen en Renée Prins

15:30 – Robotica in de maatschappij; met praktijkvoorbeelden door Chris Verhoeven 

15.45 – 16:00 – korte pauze met een drankje 

16.00 – 16.30 – Gedurende een half uur tonen 2 sprekers verschillende robots en vertellen over de mogelijkheden daarvan voor het onderwijs. Hun verhaal is aansprekend voor zowel po (jonge en oude kind) als vo. Uitkomsten onderzoek Robowijs door Hanno van Keulen, onderzoek voorleesrobot door Rianne van den Berghe (onderzoek richt zich op jonge leerlingen, maar kan ter inspiratie dienen voor onderwijs aan oudere leerlingen). Science Centre en Mobile Python Lab geven korte pitch over de workshops einde middag.

16.30 – 17.30 – locatie Science Centre
Rondleiding Science Centre (30 minuten),

1e ronde workshops (30 minuten)

– TI: simulatie van een verkeerplein,  Mobile Python Lab (VO/VSO) Leerlingen laten ervaren hoe sensoren en actuatoren met elkaar samenwerken door: Gertjan Scheur (wiskundeleraar)(alleen vo)
– opstellingen Robotica leerlijn  (po en vo), opstelling van robotjes van het Science Centre 
– Mirte Robot (po en vo) – o.l.v. door Martin Klomp
– Mine Craft (po en vo)  

17.30 – 18.00 – vrij programma, netwerken, rondlopen, kennismaken met elkaar 

18.00 uur – afsluiting evt eten voor wie wil

Schrijf je in voor de workshops op 15 of 16 juni en deel mee in nieuwe ideeën over de implementatie van computational thinking-ontwikkeling in het onderwijs. Vo docenten met lidmaatschap Betasteunpunt kunnen kosteloos deelnemen met een Teacher Forum ticket en de Teacher Forum activiteiten bezoeken op 15 en 16 juni. Lees meer over het programma via deze link.

Docentenforum APSCE CTE-STEM 2022

APSCE CTE-STEM heeft een sterke band met praktijkmensen in scholen, hoger onderwijs, beroepsopleidingen en talentontwikkeling. Op het lerarenforum kunnen docenten uit de praktijk op alle onderwijsniveaus hun ervaringen, ideeën en onderwijsbenaderingen delen met andere beoefenaars en de onderzoeksgemeenschap. Dit evenement creëert de unieke kans om in contact te komen met concepten en ideeën uit andere landen en onderwijssystemen, terwijl computational thinking en STEM-onderwerpen worden onderwezen of ingebed. Het lerarenforum biedt verrijkende ervaringen voor leraren en onderzoekers om verbinding te maken, uit te wisselen en te leren over de ideeën, concepten en uitdagingen van leren door middel van computationeel denken en STEM-onderwijs.

CTE-STEM 22 is de 6e internationale conferentie georganiseerd door APSCE. In 2022 wordt de conferentie mede georganiseerd door LDE-CEL aan de TU Delft in Nederland, The Education University Hong Kong en CoolThink@JC. De conferentie wordt hybride georganiseerd op 15-17 juni 2022. De conferentie omvat keynote speeches, uitgenodigde speeches, paneldiscussies, workshops en paperpresentaties.