In schooljaar 2021/2021 organiseerde Onderwijsnetwerk Zuid-Holland en de faculteit Geesteswetenschappen de alternatieve-leeslijst-awards. Deze award is door het Onderwijsnetwerk Zuid-Holland en de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden in het leven geroepen om boeken onder de aandacht te brengen die scholieren kunnen enthousiasmeren voor literatuur. Leerlingen, docenten, studenten en andere boekenliefhebbers uit het mbo, voortgezet en hoger onderwijs konden hun favoriete boek nomineren. Er waren geen restricties aan het nomineren van een boek en in iedere taal kon een boek genomineerd worden.
De alternatieve lijst
Hieronder vind je de top 20 aan genomineerde boeken van de alternatieve leeslijst (in alfabetische volgorde). Van de top 10 van genomineerde boeken is een poster gemaakt, die hier is te downloaden. Je kan de poster ophangen in de klas of onderstaande boeken via deze website delen met jouw leerlingen. De uitleg en motivatie van de boeken is aangedragen door de personen die het boek heeft genomineerd.
Hanna Bervoets – Alles wat er was (Nederlandstalig)
“Gewoon goed boek” – Leerling
Laurent Binet – HhhH (Franstalig, meerdere vertalingen)
“De verteller, een historicus, doet onderzoek naar de verzetsoperatie met codenaam Anthropoïd: een aanslag op Nazi-topman Heydrich. De aanslag mislukt (of toch niet?) en parallel aan de worstelingen van de verzetshelden worden die van de verteller beschreven: hoe doe je recht aan de complexe geschiedenis en aan de personen die je beschrijft?
HhhH is niet alleen een ontzettend spannend verhaal over operatie Anthropoïd (dat zelfs spannend blijft nadat de verteller de afloop al heeft verklapt), maar ook een eyeopener voor wie geïnteresseerd is in geschiedenis. Geschiedenis is niet alleen een opsomming feiten, het zijn verhalen die vanuit een bepaald perspectief worden belicht. En elk perspectief brengt een bepalende visie op de historische gebeurtenissen en personen met zich mee.” – docent mbo/ho
Stefan Brijs – De Engelenmaker (Nederlandstalig)
“Na een afwezigheid van bijna twintig jaar keert Doktor Victor Hoppe terug naar zijn geboortedorp Wolfheim. De bekrompen dorpelingen reageren argwanend op zijn komst, zeker als blijkt dat hij drie kinderen van een paar weken oud bij zich heeft, die zelden te zien zijn. Dat voedt de geruchten en langzaam groeit het vermoeden dat ze ernstig ziek zijn.
Als tiener probeerde ik een vakantie lang elke dag een boek te lezen. We zaten in een huisje in de buurt van Porto, er was verder weinig te doen. Dat plan mislukte door De Engelenmaker – ik moest er een paar dagen van bijkomen en nog even goed over nadenken. Wat een boek.” – Neerlandica
Charles Bukowski – Postkantoor (Nederlandstalig, vertaling uit het Engels)
“Het verhaal over een aan alcohol verslaafde ongelukkige man die voor een postkantoor werkt. Het bezoek is vooral bijzonder door de alternatieve manier van schrijven en het grove taalgebruik en zijn tragische maar hilarische leven.” – Mbo student
Paulo Coelho – De Alchemist (Nederlandstalig, vertaling uit het Portugees)
Geen uitleg – Student
Willy Corsari – Het mysterie van de Mondscheinsonate (Nederlandstalig)
“Inspecteur Lund is simpele diefstalzaken meer dan zat en wacht al jaren op een échte spannende moordzaak. Wanneer Enrica Maerlant, de knappe, jonge vrouw van heer Maerlant, op mysterieuze wijze aan haar einde komt, blijkt de realiteit . Villa Maerlant blijkt een bolwerk van intriges, en wie speelde na de moord toch de Mondscheinsonate?
Ooit stond Willy Corsari bekend als de ‘Hollandse Agatha Christie’; haar Inspecteur Lund-verhalen, waarvan ‘Mondscheinsonate’ de eerste was, waren decennialang bestsellers. Toch lijkt haar eerste en briljantste detectiveroman vergeten te zijn, en dat is zonde. Nog steeds leuk om te lezen, spannend en vol kleurrijke (en soms grappige) personages; van mysterieuze ‘Franse’ dansers tot hysterische Duitse huishoudsters — en natuurlijk Lund zelf. Niet te dik en goed te lezen: zet hem op je lijst!” – Student
Adeline Dieudonné – La vraie vie (Franstalig)
“Een meisje groeit op met een gewelddadige vader en een getraumatiseerde moeder die knuffelt met een geit. Haar broertje is ook getraumatiseerd door een ijscoman die doorheen ontplofte slagroomspuit gewond raakt. Het is beeldend en gruwelijk en toch hoopvol als het meisje bijles krijgt bij een leraar die op de hoek van de straat woont. Het is zo goed omdat het zo knap verteld wordt. Je ziet het voor je en je voelt de angst (gruwelijke scènes met kadavers, jacht op wilde beesten en kindermishandeling) maar toch is het humorvol en geeft het boek hoop. Mijn puberdochter is erg enthousiast.” – Bibliothecaris
Wilma Geldof – Elke dag een druppel gif (Nederlandstalig)
Het boek gaat over WO2. Over een jongen die opgroeit in een NSB-gezin en dit gedachtengoed helemaal overneemt en er na de oorlog mee in het reine moet komen. Het blaast je omver. Je begrijpt hoe beïnvloeding werkt. Al lezende begrijp je de hoofdpersoon terwijl je dit vaak helemaal níet wilt.” – Student
Bernadette Heiligers – Schutkleur (Nederlandstalig)
“Het boek gaat over familiebanden en aangenomen kinderen daarin, buitenechtelijke kinderen, hoe de omgeving ernaar kijkt, hoeveel ze er zelf van weten, schaamtecultuur. ‘Mijn zuster de negerin’ van Colá Debrot was het eerste boek dat dit taboe behandelde. Dat was in de jaren 30 een spraakmakend boek. ‘Schutkleur’ pakt de thematiek hedendaags aan, waardoor het nog steeds, of liever gezegd weer spraakmakend is.” – Docent vo
Wolfgang Herrndorf – Tschik (Duitstalig)
“Maik komt uit een rijk milieu maar leeft in een ongelukkige gezinssituatie, Tschick komt uit een arme Russiche immigrantenfamilie. Samen trekken de twee tieners met een gestolen Lada door het Duitse platteland. Tijdens hun avontuur ontwikkelen ze een bijzondere vriendschap. Tschick is spannend, grappig, verdrietig en hartverwarmend, en dat allemaal tegelijk. Het beschrijft een prachtige roadtrip, die aantoont dat je niet veel nodig hebt om groots te leven.” – Docent vo
Roxane van Iperen – ’t Hooge Nest (Nederlandstalig)
“Het Joodse verzet in de tweede wereldoorlog in Nederland. Je volgt een Joodse familie die zelf vanaf het begin eind jaren 30 actief is in het verzet, zelfs tijdens hun eigen onderduiking tot hun tijd in het kamp. Prachtig verhaal, waargebeurd, je voelt met elk gezinslid mee, het is zo gevoelig en tegelijkertijd zo feitelijk verteld.” – Leerling vwo
Arthur Japin – Een schitterend gebrek (Nederlandstalig)
“De eerste liefde van Casanova vertelt haar verhaal. Tegen de achtergrond van een 18de eeuws Europa worstelt een vrouw met verminking na de pokken om te overleven. Ze leert op de harde manier hoe zwaar het leven kan zijn, maar ze gaat door en is sterk, maar bovenal worstelt ze met de vraag “Wat is ware liefde?”. Ultieme zelfopoffering voor een hoger doel. Dit verhaal is zo puur en zet je zo erg aan het denken, dat het verhaal je bijna kwelt. Zou ik zo sterk en goed kunnen zijn als Lucia? Daarnaast is het verhaal een stukje geschiedenis dat iedereen zou moeten kennen én het is ook nog eens filosofisch. Al met al een meesterwerk!” – Docent
Thomasz Jedriwski – Zwemmen in het donker (Nederlandstalig, vertaling uit het Pools)
“Het dilemma tussen liefde en principes. De schrijver neemt de lezer mee in de wereld en gedachten van de hoofdpersoon.” – Schoolleider
Charles Lewinsky – Terugkeer ongewenst (Nederlandstalig, vertaling uit het Duits)
“Een Joodse man en zijn vrouw. Hij is scriptschrijver in de Tweede Wereldoorlog. In een concentratiekamp wordt hij gedwongen om propagandafilmpte maken. Na peinzen zet hij die in om zo veel mogelijk Joden te redden. Vrolijk en rauw door elkaar heen.” – Leerling
Cixin Liu – Het Drielichamenprobleem (Nederlandstalig, vertaling uit het Chinees)
“Alternatieve verbeelding van de toekomst, gezien vanuit Chinees oogpunt. In deze sci-fi wordt het eerste contact met buitenaards leven gelegd door een Chinese vrouw, getraumatiseerd door de Culturele Revolutie, en wordt de locatie van de Aarde naar het andere ras doorgespeeld nu hun eigen planeet tot diens einde komt. Een indringende en wetenschappelijk onderbouwd boek – niet enkel interessant voor bibliofielen maar ook leerlingen vd technische wetenschappen met een onderliggend rode, morele draad. Een goede kennismaking met een andere cultuur met eigen filosofische inzichten en slimme wendingen van mogelijke toekomstige wetenschappelijke innvovaties. De hele trilogie is aan te raden, sinds kort verschenen in Nederlandse vertaling.” – Boekenliefhebber
Joseph Oubelkas – 400 brieven aan mijn moeder (Nederlandstalig)
“Het gaat over de Joseph Oubelkas zelf. Hij werk voor een Nederlands bedrijf en gaat op werkbezoek naar Marokko,, waar hij wordt verdacht van drugshandel na ontdekking van drugs bij een clients bedrijf. Joseph krijgt een gevangenisstraf. In het boek lees je over wat hij meemaakt in de gevangenis en de brieven die hij van zijn moeder ontvangt.
Mijn eerste boek in 2021! Echt met een knaller het leesjaar ingeluid en met veel inspiratie! Wat een bijzonder boek en een bijzonder man! Echt veel respect voor Joseph hoe hij het zolang, onschuldig (!) heeft kunnen vol houden in de gevangenis in Marokko. Heel knap hoe hij toch van de kleine dingen heeft kunnen blijven genieten en het beste ervan heeft kunnen maken en niet iedereen zomaar te veroordelen. En dat keer op keer door de aantal transfers naar verschillende gevangenissen.” – Student
Christopher Paolini – Eragon (Engelstalig)
“Het is een fantasyroman over een jongen die een drakenei vindt en deze draak opvoedt. Samen met deze draak beleeft hij veel avonturen en hij leert zelfs met de draak te communiceren via zijn gedachten. Mooi en literair geschreven, een zeer meeslepend verhaal dat wat mij betreft zeker tot een internationale literaire canon behoort.” – Student
Matt Ruff – Lovecraft Country (Engelstalig)
“Een zwarte familie in de vroeg 20e eeuwse VS wordt geconfronteerd met horror monsters en met gierend racisme. Terwijl de monsters en dergelijke verslagen kunnen worden, lukt dat met de racistische maatschappij een stuk minder makkelijk. Het boek put uit het werk van Lovecraft, bewonderd horror schrijver en gierend racist. Je vraagt je echt doorlopend af wat erger is, het racisme of de fantasie monsters. De monsters zijn banaal en de spanning loopt hoger op bij een confrontatie met een zuidelijke politieagent. Deze wisselwerking tussen realistisch en pulpfictie werkt fantastisch en zet je in deze tijd van George Floyd en Zwarte Piet echt aan het denken: wat is nou echt EVIL?” – Docent vo
Dimitri Verhulst – De helaasheid der dingen (Nederlandstalig/Vlaams)
“Het boek gaat over een Vlaamse jongen die opgroeit in het Vlaamse dorpje Reetveerdegem. Zijn ooms (nonkels) zijn grotendeels werkeloos en drinken veel bier in de plaatselijke kroeg. Het boek gaat op de oppervlakte over zuipen en schelden maar vooral over opgroeien, teleurstelling en je eigen pad kiezen.” – Leerling
Hanya Yanagihara – A Little Life (Engelstalig)
Het boek gaat over een groep van vier vrienden vanaf jongvolwassen t/m volwassen leeftijd. Thema’s zijn homoseksualiteit, kindermisbruik, mannelijkheid, vriendschap enz. Het is een boek dat een andere kant van mannelijkheid laat zien. Het is een boek wat grote emoties kan losmaken.” – Docent vo
PLG Taal in perspectiefDe curriculumherzieningen brengen nieuwe leerstof met zich mee die in samenhang, vanuit meerdere perspectieven zal gaan worden onderwezen en getoetst. Maar hoe kan dat het beste worden gedaan? Met deze Leidse professionele leergemeenschap (PLG) ontwikkelen we samen met schoolvakdocenten, vakexperts en deskundigen van de lerarenopleiding lessen en lesmaterialen rondom een relevant schoolvakthema. Deze kunnen direct gebruikt worden in de schoolpraktijk en zijn ‘curriculumproof’. Denk en ontwerp je mee?
Doel & Resultaat
In vier bijeenkomsten ga je samen met een vakdidacticus van het ICLON lesmateriaal ontwerpen voor de onderbouw van het VWO vanuit verschillende perspectieven (communicatie, taalbewust en cultuurbewust). Hiermee sluit het lesmateriaal aan bij de vakvernieuwing in de talen en biedt het leerlingen een bredere kijk op de taalvakken.
Vakdocenten van de Faculteit Geesteswetenschappen zullen de PLG’s voorzien van wetenschappelijke kennis.
Het ontwikkelde lesmateriaal zal als open leermateriaal door de universiteit Leiden gepubliceerd worden.
Nederlands – Taal en Macht (framing)
Maandag 27 januari 14.30-17.15 uur
Dinsdag 18 februari 14.30-17.15 uur
Dinsdag 11 maart 14.30-17.15 uur
Dinsdag 8 april 14.30-17.15 uur
Engels – Taal en Macht (framing)
Maandag 27 januari 14.30-17.15 uur
Dinsdag 18 februari 14.30-17.15 uur
Dinsdag 11 maart 14.30-17.15 uur
Dinsdag 8 april 14.30-17.15 uur
Duits – Deutsch in mehrsprachigen Gesellschaften
Maandag 27 januari 14.30-17.15 uur
Donderdag 13 februari 14.30-17.15 uur
Donderdag 6 maart 14.30-17.15 uur
Donderdag 10 april 14.30-17.15 uur
Frans – Francophonie
Maandag 27 januari 14.30-17.15 uur
Maandag 10 februari 14.30-17.15 uur
Maandag 10 maart 14.30-17.15 uur
Maandag 7 april 14.30-17.15 uur
Profielkeuzemiddag Kies een Taal!
Waarom een talig profiel kiezen?
Veel leerlingen in de onderbouw vragen zich af: Wat heb ik eigenlijk aan een talig profiel? en Welke mogelijkheden biedt dat later? Het nut en de kansen van een talig profiel zijn voor hen vaak nog onvoldoende duidelijk. Om leerlingen te helpen bij deze belangrijke keuze, organiseert het ONZ in samenwerking met de Universiteit Leiden voor de tweede keer de Profielkeuzemiddag: Kies een Taal! Als docent kun jij hieraan bijdragen door leerlingen te inspireren en te informeren over de waarde van taal in hun toekomstige studie- en beroepskeuzes. Laat hen zien hoe een talig profiel een wereld van mogelijkheden opent!
Doel & Resultaat
Tijdens de Profielkeuzemiddag krijgen leerlingen uit 3 VWO de kans om in aanraking te komen met de verschillende taal- en cultuurstudies die de Universiteit Leiden rijk is, zowel op het gebied van de schooltalen Frans, Duits, Engels, Nederlands, en klassieke talen, maar ook andere talen zoals Italiaans, Russisch, en Chinees. Leerlingen ontdekken hoe leuk, veelzijdig, en uitdagend het is om een taal te studeren.
Aan de hand van proefcolleges door vakdocenten van de Faculteit Geesteswetenschappen en speeddates met studenten krijgen de leerlingen een eerste indruk van wat het betekent om taal en cultuur te (be)studeren. Aan het einde van de middag hebben de leerlingen dan ook inzicht verworven in het belang en de mogelijkheden van een taal- en cultuurstudie.
Docenten kunnen zich tot en met 17 januari met een groep van maximaal 15 leerlingen aanmelden (met een maximum van 2 groepen per school).
Programma
12.00 – 12.30 Ontvangst met een broodje en inschrijven werkgroepen
12.30 – 12.50 Welkom en vooroordelenspel
13.00 – 13.30 Werkgroepen* (ronde 1)
13.30 – 14.00 Wandeling Humanities Campus
14.00 – 14.15 Pauze met snacks
14.15 – 14.45 Werkgroepen* (ronde 2)
14.45 – 15.15 Speeddate met taalstudenten en -docenten
15.20 – 15.30 Afsluiting met Q&A
*Zie het werkgroepenoverzicht voor het aanbod. Inschrijven voor de werkgroepen kan op de dag zelf bij de ontvangst.
Over de werkgroepen
- Een werkgroep duurt 30 minuten
- Je volgt in totaal twee werkgroepen.
- Inschrijven voor de werkgroepen kan op de dag zelf, bij de ontvangst.
- Het overzicht is voorlopig en zal nog worden aangevuld. Hou de ONZ website in de gaten voor updates!
Werkgroepenoverzicht (alfabetisch op taal)
ARABISCH
Prof. dr. Petra Sijpesteijn (Midden-Oostenstudies)
Arabisch: van Zweden tot Indonesië
Vandaag de dag is het Arabisch de nationale taal van 24 landen en zijn er zo’n 422 miljoen Arabische sprekers op de hele wereld. Maar het Arabisch is ook te vinden in veel landen waar het niet een officiële taal is. Zo zijn er bijvoorbeeld Arabische munten en objecten met Arabisch schrift gevonden in Scandinavië die daar als handelswaar terecht zijn gekomen, in Indië vind je Arabische inscripties op gebouwen, de Nederlandse overheid schreef Arabische brieven aan Indonesische heersers in de koloniale tijd, en overal waar moslims wonen vind je Arabische teksten bijvoorbeeld in moskeeën tot in de Verenigde Staten en Australië aan toe. In deze workshop leer je hoe het kan dat het Arabisch zo wijd verspreid is over de hele wereld dat er zelfs Arabische woorden in het Nederlands terecht zijn gekomen.
CHINEES
Dr. Jeroen Wiedenhof (Chinastudies)
Het Chinees bestaat niet
In China stikt het van de talen. Grote talen en kleine talen; talen zonder schrift en talen met schrift; levende talen en dode talen. In deze workshop maken we een reisje over de immense Chinese taalkaart. Onderweg proberen we antwoorden te vinden op allerlei vragen: wat wordt waar gesproken, en waarom eigenlijk? Zijn alle talen in China Chinese talen? En als twee sprekers Chinees spreken, hoe groot is dan de kans dat ze elkaar kunnen verstaan?
ENGELS
Dr. Bert Botma (Engelse taal en cultuur)
R you not entertained?
We gaan luisteren naar drie voordrachten van een beroemd sonnet van William Shakespeare (‘My mistress’ eyes are nothing like the sun…’). We letten vooral op wat de sprekers met de ‘r’-klank doen. Wie van hen spreekt de meeste ‘r’-en uit? Wie de minste? Zien we bij deze spreker een patroon in waar een ‘r’ wordt uitgesproken en waar niet? En wat zegt dit ons over de geschiedenis van het Engels?
FRANS
Dr. Alisa van de Haar (Franse taal en cultuur)
Er was eens… een hongerige wolf en een gemene stiefmoeder. Wetenschappelijk onderzoek naar Franse sprookjes
De sprookjes Doornroosje, Roodkapje, De Gelaarse Kat en Assepoester werden al meer dan 300 jaar geleden opgeschreven door de Franse schrijver Charles Perrault, maar ze zijn nog altijd populair. In deze workshop worden voorbeelden gegeven van hoe onderzoekers deze sprookjes bestuderen. Zo blijkt dat het verhaal van Roodkapje waarschijnlijk al meer dan 1000 jaar oud is en in heel veel talen en culturen bekend is. De sprookjes van Perrault zijn ook een afspiegeling van hun tijd: hondsdolle wolven en gemene stiefmoeders kwamen in de zeventiende eeuw veel vaker voor dan nu!
HEBREEUWS / SEMITISCHE TALEN
Dr. Martin Baasten (Midden-Oostenstudies)
Talen als Arabisch, Hebreeuws en Ethiopisch behoren tot de familie van de Semitische talen. Deze hebben een heel bijzondere structuur wat de woordvorming betreft, heel anders dan alle andere talen die je kent. In dit college gaan we kennismaken met deze familie van de Semitische talen, de structuur ervan bekijken en zien of we op grond van die kennis ook een vertaaloefening kunnen maken.
ITALIAANS
Dr. Emma Grootveld & drs. Enrico Odelli (Italiaanse taal en cultuur)
L’Inferno di Dante e i numeri
Een van de grote werken van de wereldliteratuur is Dante Alighieri’s Goddelijke komedie. Met zijn kritische blik op tijdgenoten en een bijzonder talent om een levendig hiernamaals uit te beelden in woorden, is Dante nog altijd een grote naam – ook buiten Italië.
In de eerste helft van dit college gaan we op ontdekkingstocht door Dantes hel. Waarom is deze zo bijzonder en wie vinden we daar? En als jij een hedendaagse Dante was, hoe zou jouw hel er dan uitzien?
We bespreken ook waarom numerologia zo belangrijk is in Dantes Komedie. Daarna gaan we verder aan de slag met nummers en leren jullie tot duizend tellen in het Italiaans. Pronti? Uno, due, tre – via!
LATIJN (alleen in ronde 1)
Dr. Suzanne Adema (Griekse en Latijnse Taal & Cultuur)
You can fly! (En je zweeft)
Als je leest, bekruipt je soms het gevoel dat je alles meebeleeft met het personage. Je zit in de wereld van het verhaal. Volgens onderzoek komt dat niet alleen door de woorden op het papier, maar ook doordat die woorden herinneringen en ervaringen oproepen uit je eerdere leven. Een school in een boek lijkt in jouw hoofd misschien wel op je eigen school, bijvoorbeeld.
Maar hoe zit dat nou in verhalen waar iets gebeurt dat je nog nooit hebt meegemaakt, zoals zelf vliegen? Hoe roepen vertellers het gevoel op dat je vliegt? We vergelijken een vliegscène uit Vergilius’ Aeneis met een vliegscène uit de Disneyfilm Peter Pan.
NEDERLANDS
Dr. Roosmaryn Pilgram (Nederlandse taal en cultuur)
Woorden als wapens in politiek Den Haag
Dezelfde informatie kan je op verschillende manieren verwoorden. Zo kun je een glas dat voor 50% gevuld is zowel ‘halfvol’ als ‘halfleeg’ noemen. De keuze voor een bepaalde formulering heeft consequenties: het maakt uit of politici de Europese Unie omschrijven als ‘één grote familie’ of als ‘een bodemloze put’, of journalisten iemand typeren als een ‘vrijheidsstrijder’ of als ’terrorist’, en of de NS spreekt van ‘stoptreinen’ of van ‘sprinters’, et cetera. In deze workshop onderzoeken we de sturende kracht van taal in de Nederlandse politiek. Hoe zetten Nederlandse politici stilistische keuzes strategisch in voor het realiseren van hun retorische doelen. Hoe maken zij bijvoorbeeld strategisch gebruik van metaforen om hun argumenten kracht bij te zetten?
RUSSISCH
William Klaassen (Russische studies)
Met флаг en вымпел – De grote hoeveelheid Nederlandse woorden in het Russisch
Zoals veel talen ken het Russisch veel leenwoorden. Uit het Engels, Duits, Turkse talen maar ook uit het Nederlands is een aanzienlijk aantal terug te vinden in de woordenboeken. Hoe zijn deze hier terechtgekomen en waarom? Betekenen ze nog hetzelfde of hebben ze een betekenisverandering ondergaan? Dat zullen we tijdens deze werkgroep gaan uitzoeken.
SANSKRIET
Dr. Sanne Dokter-Mersch (South and Southeast Asian studies)
Yoga en योग – Sanskriet in het Nederlands
Als je wel eens yoga hebt gedaan, dan heb je ongemerkt al kennis gemaakt met een oude Indiase taal: het Sanskriet. Sterker nog, het woord “yoga” is Sanskriet. In deze workshop maak je kennis met deze taal, waarbij we kijken naar waar, door wie en hoe de taal werd gebruikt. Na deze introductie ga je zelf aan de slag met de taal. Aan de hand van yogaposes zul je in staat zijn om Sanskriet woorden te herkennen, zowel in ons eigen schrift als in het schrift dat voor het Sanskriet gebruikt wordt, het devanāgarī (देवनागरी).
SPAANS EN PORTUGEES (de voertaal in deze werkgroep is Engels)
Dr. Maria del Carmen Parafita Couto (Latijns-Amerikastudies)
Crossing Language Borders: Understanding the Dynamics of Spanglish and Portunhol
Have you ever heard someone switch effortlessly between Spanish and English, or blend Portuguese and Spanish into a single sentence? These fascinating linguistic mixes, known as Spanglish and Portuñol/Portunhol, are far more than just a jumble of words – they are creative ways for people to express themselves, connect with others, and navigate life in multilingual environments.
In this session, we will explore how language mixing is not random, but rather follows specific linguistic patterns. Spanglish and Portunhol are shaped by cognitive, sociocultural, and linguistic factors, and understanding these factors helps us uncover how language evolves in multilingual settings. We will take a close look at regions like Gibraltar, Belize, Miami, New Mexico, and Uruguay to examine how these multilingual practices also serve as tools for identity, community building, and the negotiation of cultural boundaries.
SWAHILI
Dr. Hilde Gunnink (African studies)
Swahili: puzzelen met taal
Het Swahili is de grootste taal van oost-Afrika, en wordt door meer dan honderd miljoen mensen gesproken. Het hoort bij de familie van de Bantoe-talen, en heeft daarmee een heel andere grammaticale structuur dan je vaak in Europese talen ziet. In deze workshop maak je kennis met het Swahili, en ga je puzzelen met Swahili woordjes en zinnetjes om zelf te onderzoeken hoe het Swahili in elkaar steekt.
Datum, tijd & Locatie
Datum: dinsdag 21 januari
Tijd: 12:00 – 15:30
Locatie: Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden (Cleveringaplaats 1)
Zijn jouw leerlingen geïnteresseerd in taal en cultuur maar twijfelen ze of een talig profiel de beste keuze voor hen is? Neem ze mee naar de profielkeuzemiddag Kies een Taal! waar ze kunnen ontdekken hoe leuk, veelzijdig en uitdagend het is om een taal te studeren.
Ze ontdekken dat het bestuderen van taal en cultuur veel meer is dan alleen het beter leren spreken en schrijven van een taal. Ze maken kennis met de geschiedenis, literatuur, structuur, en met de sociale en culturele aspecten van een taal, en ontdekken wat de mogelijkheden zijn na een talenstudie.
Voor wie?Profielkeuzemiddag-Kies-een-Taal-overzicht-werkgroepen 16012024
Derdeklassers en hun talendocenten.
Wat?
Tijdens de profielkeuzemiddag Kies een Taal! maken leerlingen kennis met een breed palet aan taal en cultuuropleidingen van de Universiteit Leiden en met de rijkdom aan mogelijkheden tijdens en na deze studies.
Het programma | De werkgroepen
Datum, tijd & locatie
Dinsdagmiddag 23 januari 2024, van 12.30 tot 15.30 uur
PJ Vethgebouw (Nonnensteeg 1-3) en Lipsiusgebouw (Cleveringaplaats 1)
Universiteit Leiden
Hoe kan ik me aanmelden?
Docenten kunnen zich tot uiterlijk 11 januari met een groep van maximaal 15 leerlingen (met een maximum van 2 groepen per school) aanmelden via het aanmeldformulier.
ONZ(e) Boekenclub met het thema Klimaat
Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van onze tijd en klimaatfictie is inmiddels uitgegroeid tot een eigen genre. Hoe krijgt klimaatverandering gestalte in literatuur en hoe kun je de impact ervan in de klas bespreken? Na de plenaire sessie waarin wordt ingegaan op deze vragen, volgen taalspecifieke sessies.
Programma
Plenaire sessie (15.30-16.00 uur) – KOG zaal B0.25
Taalspecifieke sessies (16.00–17.00)
Nederlands – KOG zaal B0.20
Zee Nu van Eva Meijer, besproken door Gerlov van Engelenhoven
Engels – KOG zaal B0.25
The Deep-Sea Duke van Lauren James, besproken door Evert van Leeuwen
Parable of the Sower van Octavia Butler, besproken door Evert van Leeuwen
Duits – KOG zaal B0.26
Die Erinnerung an unbekannte Städte van Simone Weinmann, besproken door Dorine Schellens
Frans – KOG zaal B0.30
Le tour de la littérature française en 80 arbres
(selectie van literaire teksten uit de 16e tot en met de 20e eeuw),1 besproken door Alisa van de Haar
Docenten Frans die deel willen nemen aan de sessie Frans, worden verzocht een mail te sturen. Zij krijgen dan de syllabus met de teksten digitaal toegestuurd.
Datum, tijd & locatie
Datum: woensdag 13 maart van 15.30 tot 17.00 uur
Locatie: Kamerlingh Onnes Gebouw (KOG) | Steenschuur 25 | Leiden
Excuses … en dan? – Koloniaal verleden
Duik mee in het verleden en denk na over hoe je het koloniale verlden van Nederland bespreekbaar maakt in je klaslokaal.
De workshop biedt materiaal voor vier lessen die zijn ontworpen door Eline Rademakers in samenwerking met het Stadsarchief Rotterdam en de stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst. De vier lessen zijn voor de onder- en bovenbouw, gebaseerd op primair bronmateriaal en ontworpen aan de hand van een (inclusieve) klankbordgroep. De Surinaamse plantage Janslust en de Rotterdamse financiers komen aan bod. In de lessen wordt een koppeling gemaakt met het heden. Het bronmateriaal is afkomstig uit het promotieonderzoek van Eline Rademakers. Naast docent geschiedenis is zij tevens werkzaam als promovenda aan de Universiteit Leiden, bij het instituut voor geschiedenis.
DOEL & RESULTAAT
Je krijgt tips en tools hoe je in de klas de koloniale geschiedenis bespreekbaar maakt, en hoe je de link kunt leggen met jouw eigen vak. Gezien de thematiek is deze bijeenkomst vakoverstijgend.
DATUM, TIJD & LOCATIE
Woensdag 4 oktober 2023 | 16.00 – 18.30 uur | Willem Einthovengebouw | Kolffpad 1 | 2333 BN Leiden. Tijdens de bijeenkomst krijg je optioneel een maaltijd aangeboden van 18.00 – 18.30 uur.
Expertisemiddag ‘Leesvaardiger’Docenten uit de onder- en bovenbouw van het voortgezet onderwijs en uit het hoger onderwijs: kom naar de Expertisemiddag ‘Leesvaardiger’!
De leesvaardigheid en het leesplezier van leerlingen en studenten gaan achteruit. Niet alleen docenten in de talen of taal- en cultuuropleidingen maken zich daarover zorgen: dat de vaardigheid om handboeken of toetsen, academische literatuur of nieuwsberichten goed te lezen daalt, raakt immers de hele samenleving. Is daar wat aan te doen? En wat? Op grond van welke wetenschappelijke kennis, of voorbeelden uit de praktijk? Die vragen willen we stellen op de Expertisemiddag ‘Leesvaardiger’.
Drie sprekers uit het wetenschappelijk en voortgezet onderwijs gaan in op de vraag hoe je je leerlingen leesvaardiger kunt maken en kunt motiveren om te lezen. Expertise uit de academische wereld en het voortgezet onderwijs komt aan bod in drie lezingen met ruimte voor vragen en discussie.
PROGRAMMA
13.45 – 14.00 uur Inloop
14.00 – 14.05 uur Opening door vaksteunpuntcoördinator MVT Dr. Marion Elenbaas
14.05 – 14.50 uur Prof. Dr. Paul van den Broek (Universiteit Leiden)
Wat zijn de cognitieve processen tijdens begrijpen en leren van teksten? Implicaties voor onderwijs.
14.50 – 15.00 uur Vragen/discussie
15.00 – 15.15 uur Pauze
15.15 – 15.45 uur Dr. Jenny Audring (Universiteit Leiden)
Hoe maak je van een student een professionele lezer?
15.45 – 16.00 uur Vragen/discussie
16.00 – 16.30 uur Jacqueline Kadri (Alfrink College)
“Twintig minuten stilte in de school”: schoolbrede bevordering van leesvaardigheid op het Alfrink College
16.30 – 17.00 uur Vragen en discussie met stellingen
17.00 uur Borrel in de Brasserie Faculty Club
DATUM, TIJD & LOCATIE
Vrijdag 29 september | 14.00 tot 17.00 uur | Lipsius zaal 0.05 | Cleveringaplaats 1 | 2311 BD Leiden
Aansluitend een borrel in de Brasserie Faculty Club tot 18.00 uur | Academiegebouw | Rapenburg 73 |
2311 GJ Leiden
Op 27 januari organiseert de Universiteit Leiden (Opleiding Nederlands van FGW en ONZ) een nascholingsdag voor leraren met als thema: ‘Normen en vormen in de Nederlandse Taal en Cultuur’. Debatten over het schoolvak Nederlands, en breder, over de staat van de Nederlandse taal en cultuur, gaan vaak over normen: over spel- of taalfouten, over wat je mag of moet lezen voor je leeslijst, wat je wel en niet hoort te doen of weten volgens culturele normen. Tegelijk krijgen die normen vorm in vormen: in teksten, gesprekken, lesmethodes, culturele uitingen, speeches, enzovoorts. Hoe kunnen we die relatie tussen normen en vormen bestuderen?
Vanuit verschillende neerlandistische disciplines – historische en moderne letterkunde en taalbeheersing – belichten we op deze nascholingsdag actuele wetenschappelijke vakinhoud. We doen dat aan de hand van analytische vragen als: Wat is de vorm (hoe zit deze in elkaar) en wat betekent dat? Wie zijn hierbij betrokken en hoe beïnvloedt dit de keuze voor de vormen en de geïnterpreteerde betekenis? Waar (i.e. in welke sociaal-culturele omgeving) vindt dit plaats en hoe beïnvloedt dit de keuze voor de vormen en de geïnterpreteerde betekenis? Wanneer vindt dit plaats en hoe beïnvloedt dit de keuze voor de vormen en de geïnterpreteerde betekenis?
Programma
9:30 – 10:00 Inloop
10:00 – 10:15. Opening: Welkomstwoord van Esther Op de Beek.
10:15 – 11:00 De stilistische presentatie van persoonlijke aanvallen in het Nederlandse parlementaire debat – Dr. Maarten van Leeuwen.
11:00 – 11:45 Radicale schrijfsters in de achttiende eeuw – Dr. Olga van Marion.
11:45 – 12:00 Koffiepauze: bij de zaal.
12:00 – 12:45 Het beloofde land. Nederlandse emigratieliteratuur na de Tweede Wereldoorlog – Prof. Dr. Ton van Kalmthout.
12.45 – 13.00 (meer) Neerlandistiek in de klas? – Dr. Esther Op de Beek.
13:00 – 14:00 Lunch.
14:00 – 14:45 De representatie van culturen en religies in Middelnederlandse teksten – Edwin de Vette (Buitenpromovendus).
14:45 – 15:30 Reflectie op het schoolvak
15.30 Afsluiting en borrel
Datum & Locatie
De bijeenkomst vindt plaats bij het Matthias de Vrieshof 2 in Leiden. De bijeenkomst duurt van 9:30 (inloop) tot 15:30 uur. Voor docenten van lidscholen van ONZ zijn geen kosten verbonden aan deelname.
Albert Verwey-lezing Christiaan Weijts
De Albert Verwey-lezing wordt gehouden door de 39e gastschrijver van de Universiteit Leiden, Christiaan Weijts. Naast romanschrijver is Weijts columnist en essayist bij NRC en recensent bij De Groene Amsterdammer. Het onderwerp van de lezing is nog niet bekend gemaakt, maar zal verband houden met zijn colleges. In de collegereeks gaat hij met studenten onder de titel De Speelplaats van de ironie op zoek naar het raakvlak van journalistiek en literatuur, waarbij het werk van beroemde auteurs als Simon Carmiggelt en Joan Didion wordt bestudeerd. Speelsheid, verbeeldingskracht en taalplezier zijn de sleutelbegrippen.
Het empathische complot
Als fictieschrijver voel je je anno 2022 een beetje in je hemd gezet door complotsmeders en samenzweerders. Zij bedienen zich van dezelfde technieken die we storytelling zijn gaan noemen, en die inmiddels breed in zwang zijn, van brand-marketing tot traumatherapie. Welk gezag kan fictie nog hebben in een tijd van fake news? Volgens Christiaan Weijts onderscheidt de romanschrijver zich van de storyteller doordat hij in essentie een komediant is. Zelfs als hij tragedies schrijft is hij een speler, een deugniet, een sit-down comedian.
Maar wie wil er nog humor en ironie in een tijd die schreeuwt om ernst, waarin meer en meer grappen ‘niet meer kunnen’, waarin sensitivity readers moeten voorkomen dat literatuur op de verkeerde manier ontregelt, en we op TikTok leren dat boeken vooral een booster zijn voor ons vermogen tot empathie? In zijn Albert Verweylezing ontmaskert Weijts het sluipende complot tegen de saters en de demonen, tegen de vernietigende nee-zeggers en de komische oergrond van alle schrijfkunst. Want nee, de meeste boeken deugen niet.
DATUM & TIJD
De lezing vindt plaats op 17 november 2022 om 20.00 uur bij het Academiegebouw van de Universiteit Leiden (Rapenburg 73).
ONZe boekenclub: Wij zijn licht van Gerda BleesONZe boekenclub eindigt het schooljaar met Wij zijn licht van Gerda Blees. Deze roman gaat over de bewoners van de Woongroep Klank en Liefde, die streven om te stoppen met eten en te gaan leven van licht en liefde. Wanneer Elisabeth, de oudste bewoner, sterft aan ondervoeding worden de andere drie bewoners opgepakt. Van wereldvreemde idealisten aan de rand van de maatschappij zijn de drie plotseling verdachten in een strafzaak geworden. Deze meerstemmige roman, waarin onder meer de nacht, een sinaasappelgeur en een pen focaliseren, onderzoekt de vraag wie schuldig is. Met dr. Esther Op de Beek, universitair docent moderne Nederlandse Letterkunde, bespreken we hoe je zo’n meerstemmige roman over verheven idealen in de klas kan bespreken.
Overzicht bijeenkomsten boekenclub 2022/2023:
- 16 februari – Confrontaties van Simone Atangana Bekono
- 20 april – Wij zijn licht van Gerda Blees
Per deelname aan de boekenclub graag apart aanmelden per bijeenkomst.
DOEL & RESULTAAT
Iedereen leest van tevoren het boek. In de bijeenkomst praten we met elkaar over de tekst en vervolgens bespreken we de didactische mogelijkheden.
DATUM, TIJD & PLAATS
De bijeenkomst vindt plaats op donderdag 20 april van 16.00 tot 18.00 uur. We sluiten de bijeenkomst gezellig af met een korte borrel.
Plaats: Het LEF (Leiden Education Fieldlab) | Stationsplein 107 | 2312 AJ Leiden