De wereld verandert en het onderwijs verandert met haar mee. Ook voor de taal- en zaakvakken betekent dit dat we constant in beweging zijn ons onderwijs aan te passen op hedendaagse thema’s. Mede door (nieuwe) onderwerpen zoals burgerschap en de discussie rondom een nieuw en toekomstgericht curriculum gaan we ons onderwijs anders organiseren. Tijdens dit symposium willen we mooie initiatieven en ontwikkelingen in deze vakgebieden (taal & zaakvakken) een podium bieden. In de lezingen en workshops delen we ideeën over hoe je in jouw lessen hier mee aan de slag kan.

Waarom voor de taal- en zaakvakken?

Helaas heeft het maatschappijprofiel nog vaak last van een slecht imago en kiezen ook steeds meer leerlingen voor een bètaprofiel. De groei van bèta binnen het onderwijs kent veel goede initiatieven maar heeft helaas ook gevolgen voor de andere schoolvakken. Taal- en zaakvakken blijven daarin soms achter op de grote (landelijke) ontwikkelingen van bètavakken zoals technasia, landelijke wedstrijden en nieuwe bètaschoolvakken en -lokalen. Ook in het hoger onderwijs is dit te merken: vooral de talenstudies hebben het zwaar. Leerlingen (en ouders) zijn bang met een maatschappijprofiel het minder ver te schoppen en geen goede baan te vinden. Tijd om die mindset aan te pakken, vindt Onderwijsnetwerk Zuid-Holland.

Datum & tijd: 8 april 2022, van 14:14 tot 17:30 uur

Locatie: Museum van Volkenkunde in Leiden.

Doelgroep: Docenten, schoolleiders, decanen, beleidsmakers en andere geïnteresseerden uit voortgezet en hoger onderwijs.

Programma:

13:50 – 14:10: Inloop

14:15 – 15:00: Welkom en sprekers

15:10 – 16:00: Workshopronde 1

16:05 – 16: 55: Workshopronde 2

17:00 – 17:30: Borrel

Openingsspreker Markus Davidsen: Hoe geef je een vak opnieuw vorm en wat kunnen we leren van het Deense model?

Markus Davidsen is universitair docent Godsdienstsociologie aan de Universiteit Leiden. In 2016 lanceerde hij een ‘Leidse visie voor het religieonderwijs’ en sindsdien werkt hij aan een hervorming van het vak Godsdienst/Levensbeschouwing. Met een team van vo-docenten en docentenopleiders werkt Davidsen aan een landelijk curriculum en een nieuwe vakdidactiek, en aan de Universiteit Leiden heeft hij een succesvolle tweejarige docentenopleiding opgezet. Voor dit werk ontving Davidsen in 2021 de impactprijs van de Leidse Faculteit Geesteswetenschappen. Davidsen is van origine Deens en zal ook ingaan op het Deense onderwijsmodel waarbij de taal- en zaakvakken veel sterker staan in het vo, en waar de geesteswetenschappen zich sterk profileren als docentenopleidingen.

Openingsspreker Suzanne Adema: ‘Oud is het nieuwe nieuw’

Suzanne Adema is Universitair Docent bij de faculteit Humanities en geeft daarnaast ook les in het voortgezet onderwijs. Tijdens de opening bespreekt Adema het onderzoeksproject Anchoring Innovation. In dit landelijke project wordt gesteld dat de klassieke oudheid geschikt bronmateriaal levert om meer zicht te kunnen krijgen op de menselijke aspecten van vernieuwing. Het is een historisch tijdperk waar veel bronnen over zijn verzameld, en waarin op sociaal, politiek en economisch niveau van alles gebeurde. Adema gaat in op hoe innovaties worden verankerd in wat al bekend is: ‘zitten is het nieuwe roken’, orange is the new black’ en ‘oud is het nieuwe nieuw’. Adema sluit af met ideeën hoe je hier in je eigen lespraktijk mee aan de slag kan, zowel voor de talen als zaakvakken.

Overzicht workshops

Voor de talen:

1. Poëzie als Nieuws BV: het maatschappelijk debat en de poëzieles
2. Eurydike vertelt: moderne Nederlandse en Engelse recepties als instrument voor inclusiviteit bij Latijn en Grieks
3. Taal- en cultuurbewustzijn in de vreemdetalenles (VOL)

Voor de zaakvakken:

4. Inclusief lesgeven in de geschiedenis- en maatschappijlessen
5. Fysische geografie voor de niet-bètaleerlingen
6. Leren van de bètavakken: Hoe kunnen we met onze vakken leerlingen écht raken?

Vakoverstijgend:

7. Activerende didactiek en motivatie in de taal- en zaakvakken (VOL)
8. Mijn vak saai? Hoe taal- en cultuurvakken actueel, interactief en inclusief maken? (VOL)
9. Ethische vraagstukken in de klas: Debat & DNA
10. Het gebruik van perspectiefgericht onderwijs bij de taal- en zaakvakken

Er vinden twee workshoprondes plaats. Onderaan de pagina vind je de indeling van workshops in rondes. Lees hier de beschrijving van de workshops:

1. Poëzie als Nieuws BV: het maatschappelijk debat en de poëzieles – Jeroen Dera (Literatuurcriticus en letterkundige Radboud Universiteit Nijmegen) 

Wie aan ‘poëzie’ denkt, denkt al snel aan woorden als ‘emoties’, ‘natuur’ en ‘rijm’ – associaties die ook naar voren komen uit empirisch onderzoek. Hoewel er inderdaad nogal wat gedichten bestaan die aan dit beeld van poëzie beantwoorden, is de dichtkunst vele malen diverser. Tijdens deze workshop breken we het clichébeeld van poëzie open en gaan we aan de slag met gedichten die uitdrukkelijk een maatschappelijke oriëntatie hebben. Je maakt kennis met hedendaagse dichters die schrijven over maatschappelijke kwesties in de 21e eeuw, en krijgt handvatten aangereikt om hun poëzie te implementeren in het onderwijs.

Vakken: Nederlands en maatschappij.

2. Eurydike vertelt: moderne Nederlandse en Engelse recepties als instrument voor inclusiviteit bij Latijn en Grieks – Amaranth Feuth (Faculteit Humanities, Universiteit Leiden & docent Engels en Klassieke Talen Marecollege)

De aandacht voor de Black Lives Matter-beweging en de Me-too-discussie hebben het vak van de klassieke talen onder een vergrootglas gelegd. Zijn de teksten van de Griekse en Latijnse canon niet geschreven door witte mannen? En is het gymnasium geen eliteschool voor witte kinderen? Veel classici hebben deze vragen met nuance weten te beantwoorden. We hebben in onderzoek en onderwijs tegenwoordig ook oog voor de vrouwen, kinderen, slaven en vreemdelingen uit de oudheid zelf. In deze workshop kijken we aan de hand van literaire vrouwen als van Clodia en Eurydike naar nog een andere mogelijkheid om de klassieken op school inclusiever te maken: meer aandacht in de les voor inclusieve klassieke recepties in moderne literatuur.

Vakken: Grieks, Latijn, Engels en Nederlands

3. VOL: Taal- en cultuurbewustzijn in de vreemdetalenles – Taal- en cultuurbewustzijn in de moderne vreemde talenles – Janneke Geursen (vakdidacticus ICLON, Universiteit Leiden)

Het vreemdetalenonderwijs is in beweging. Zo gaat het er in discussies rond curriculumontwikkeling over dat taalonderwijs meer is dan taalverwerving alleen. Hoe zouden we kunnen toewerken naar versterkt vreemdetalenonderwijs, waarbinnen leerlingen naast taalvaardigheden ook taal- en cultuurbewustzijn ontwikkelen?  Wat verstaan we daar eigenlijk onder? En hoe geef je dat onderwijs in de praktijk vorm?  In deze workshop formuleren we eerste antwoorden op deze vragen.

Vakken: Alle moderne vreemde talen

4. Inclusief lesgeven in de geschiedenis- en maatschappijlessen – Nika Hendriksen & Albert Logtenberg (ICLON, Universiteit Leiden)

Binnen geschiedenis en maatschappijleer passeren maatschappelijke onderwerpen die kunnen raken aan de identiteit van leerlingen vaak de revue. Denk bijvoorbeeld aan onderwerpen als religie, vrijheid van meningsuiting, genocide en het vluchtelingenvraagstuk. Dit maakt dat je je als docent maatschappijleer/geschiedenis geregeld afvraagt: hoe houd ik rekening met de diverse achtergronden van mijn leerlingen waardoor iedereen de kans krijgt om te leren? In deze workshop gaan we aan de hand van jullie eigen ervaringen, kennis en kunde kritisch kijken naar de keuzes die je maakt en je repertoire voor inclusief handelen aanpassen en verder uitbreiden. Je verlaat deze workshop met handvatten vanuit de theorie en praktijk.

Vakken: Geschiedenis en maatschappij

5. Fysische geografie voor de niet-bètaleerlingen – Marcella van Steenbergen (docent aardrijkskunde, GLOBE)

Aardrijkskunde is een uitzonderlijk vak waar de natuurwetenschap samenkomt bij de sociale wetenschappen. Toch kiezen de meeste leerlingen het vak vanuit een maatschappij-profiel. Hoe maak je de meer fysisch geografische onderwerpen toch interessant voor deze leerlingen? GLOBE biedt lesmateriaal over onze natuurlijke leefomgeving waarin veel aandacht is voor oplossingen voor milieuproblematiek. Aan de hand van dit materiaal denken we na over de aansluiting van bètaonderwerpen  voor de niet-bètaleerling.

Vak: Aardrijkskunde

6. Leren van de bètavakken: Hoe kunnen we met onze vakken leerlingen écht raken? – Iris Hermens (Kabold)

Hoe kunnen we met onze vakken jongeren raken? We zien dat de bètavakken dit steeds beter is gelukt de afgelopen 10 jaar. Wat gebeurt hier eigenlijk? Het bedrijfsleven gooit haar deuren open, organiseert wedstrijden en maakt tijd om toffe ervaringen te organiseren voor middelbare scholieren. Mede door investeringen vanuit bedrijven en de overheid wordt bètaonderwijs steeds groter dan het klaslokaal: het gaat om beleven en ontdekken wat er echt in de echte wereld speelt. En dat motiveert jongeren. In deze workshop ga je aan de slag met deze principes en pas je die toe op jouw eigen schoolvak.

Vakken: Geschiedenis, maatschappij, filosofie, levensbeschouwing en aardrijkskunde

7. VOL: Activerende didactiek en motivatie in de taal- en zaakvakken – Elselien van Tol (ICLON, Universiteit Leiden)

Activerende didactiek gaat uit van de grondgedachte dat leerstof beter beklijft als leerlingen actief betrokken zijn bij het onderwijs dat zij krijgen. Leerlingen zijn echter niet altijd zo actief bezig met de leerstof als we zouden willen. Welke didactische strategieën heb je als docent in handen om leerlingen betrokken te maken bij de lesinhoud? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen gemotiveerd blijven en regie nemen over het eigen leerproces? Welke activerende werkvormen en hulpmiddelen kan je als docent inzetten om leeropbrengsten te vergroten? Tijdens deze workshop worden handvatten gegeven en theorie en praktische oefeningen die direct toepasbaar zijn in de praktijk en antwoord geven op bovenstaande vragen.

Voor alle schoolvakken.

8. VOL: Mijn vak saai? Hoe taal- en cultuurvakken actueel, interactief en inclusief maken? – Carmen van den Bergh (LUCAS, Universiteit Leiden)

Deze workshop richt zich tot alle docenten die hun lessen willen omtoveren tot een onvergetelijke ervaring, waarover leerlingen nog lang zullen spreken. Hoe laat jij je lesmateriaal aansluiten bij de actualiteit en bij de leefwereld van je leerlingen? Hoe zorg je ervoor dat ze allemaal gemotiveerd en geconcentreerd blijven? Hoe behandel je moeilijke thema’s en opdrachten die vaak ervaren worden als “saai”? Maak je diversiteit bespreekbaar zonder het expliciet te benoemen? In deze workshop behandelen we in het bijzonder een aantal voorbeelden voor taal, cultuur en literatuurdocenten van alle talen (ook niet-schooltalen). Na een korte introductie en showcase van een enkele hands-on opdrachten (interactieve groepsopdrachten, schrijvers interviewen, videoblogs maken, muziek en poëzie analyseren op een leuke manier, …) gaan we aan de slag met jullie concrete voorbeelden, “best practices” en vernieuwende ideeën.

Voor alle taalvakken

9. Ethische vraagstukken in de klas: Debat & DNA – Alexander Schinkel (DebatUnie) en Leonie Kaptein (DNA in beeld)

DNA wordt al snel gezien als onderdeel van de bètalessen maar is juist ook interessant voor de taal- en zaakvakken vanwege de ethische vraagstukken. In deze workshop worden de deelnemers eerst bijgepraat over de meeste recente ontwikkelingen omtrent DNA-technologieën. Vervolgens gaan ze met elkaar in debat over de vele ethische vraagstukken die deze nieuwe technologieën oproepen. Na afloop van deze workshop zijn de deelnemers op de hoogte van de laatste DNA-technologieën en weten ze hoe ze hierover met elkaar en met leerlingen kunnen debatteren.

Vakken: Nederlands, Engels, maatschappij, levensbeschouwing, geschiedenis, filosofie, bèta en burgerschap.

10. Het gebruik van perspectiefgericht onderwijs bij de taal- en zaakvakken – Eveline de Boer en Alma Kuijpers (ICLON, Universiteit Leiden)

In deze workshop willen wij laten zien hoe je met perspectiefgericht onderwijs als docent rondom het thema Australische Kunst in het museum Volkenkunde activerend onderwijs kunt ontwerpen of hoe je leerlingen zelf vragen kunt leren stellen die hen aanspreken rondom dit thema. Voor meer informatie over perspectiefgericht onderwijs kijk op onze website: https://www.universiteitleiden.nl/iclon/wetenschappelijk-onderzoek/perspectiefgericht-onderwijs

Voor alle schoolvakken

Indeling rondes:

Ronde 1:

Leren van de bètavakken: Hoe kunnen we met onze vakken leerlingen écht raken?

Activerende didactiek en motivatie in de taal- en zaakvakken (VOL)

Mijn vak saai? Hoe taal- en cultuurvakken actueel, interactief en inclusief maken? (VOL)

Ethische vraagstukken in de klas: Debat & DNA

Het gebruik van perspectiefgericht onderwijs bij de taal- en zaakvakken

Ronde 2:

Poëzie als Nieuws BV: het maatschappelijk debat en de poëzieles

Eurydike vertelt: moderne Nederlandse en Engelse recepties als instrument voor inclusiviteit bij Latijn en Grieks

Taal- en cultuurbewustzijn in de vreemdetalenles (VOL)

Inclusief lesgeven in de geschiedenis- en maatschappijlessen

Fysische geografie voor de niet-bètaleerlingen

Exacte wetenschappelijke onderwerpen horen binnen het onderwijs officieel thuis bij vakken als biologie, natuurkunde en scheikunde. Maar onder deze bètavraagstukken liggen vaak belangrijke maatschappelijk, ethische en filosofische vragen verstopt. Deze vragen komen op hun beurt echter weer vooral bij vakken als godsdienst, maatschappijleer, Nederlands of filosofie aan bod. Wij zijn ervan overtuigd dat het bij elkaar brengen van (methoden van) deze vakgebieden zal leiden tot een verdieping van ons onderwijs.

Met deze nascholing willen we daarom rondom het thema DNA de verschillende vakgebieden met elkaar verbinden door middel van debat. Hiermee willen we de DNA-lesstof in een breder perspectief plaatsen door met elkaar in debat te gaan over de onderliggende ethische vragen die dit oproept alsook bijvoorbeeld mogelijke economische aspecten bespreekbaar maken.

Deze online workshop zal bestaan uit een lezing over het aanpassen van DNA (met aandacht voor historisch perspectief, patiëntenperspectief, economisch perspectief), toelichting over het inzetten van debatteren in de klas en vooral ook zelf veel oefenen. Na afloop zullen links naar diverse materialen m.b.t. DNA-onderwerpen (met name CRISPR-Cas en de kiembaandialoog) en debatteren worden gedeeld.

Doel & Resultaat 

Doel: DNA-lesstof uit het nieuws omzetten naar debatteren in de klas

Regelmatig komen er onderwerpen in het nieuws die raken aan (DNA-) lesstof, maar hoe kun je de actualiteit direct verwerken in je dagelijkse onderwijs? Hoe lukt het om alle leerlingen mee te laten doen en tegelijkertijd inhoudelijke kennis over te brengen of te toetsen?

Resultaat:

• Je hebt praktische tips gekregen over het inzetten van debat in je eigen onderwijs
• Je kunt het geleerde direct toepassen bij zowel leerlingen met een Natuur als een Maatschappij profiel.
• Je bent bekend met recent ontwikkelde onderwijsondersteunende materialen, zoals beschikbaar via de DNA dialoog en NEMO kennislink.
• Je hebt onderwijsvoorbeelden gezien en gehoord over DNA technologie en de Chinese CRISPR-Cas baby’s.
• En de kans bestaat dat je nieuwe mogelijkheden hebt gezien om samen te gaan werken met andere vakken.

De bijeenkomst vindt online plaats op 8 juni van 15:30 tot 17:00 uur onder begeleiding van Alexander Schinkel (DebatUnie) en Leonie Kaptein (LeveDNA!).

DNA-onderwerpen horen officieel thuis bij biologie, maar actuele vraagstukken over DNA raken veel meer vakgebieden zoals filosofie en maatschappijleer. Debatvorm in het onderwijs wordt doorgaans vaker gebruikt bij Nederlands. Graag willen we de verschillende vakgebieden met elkaar verbinden, waarbij we de diepgang van DNA-lesstof niet willen verliezen en de voordelen van debat willen versterken.

De workshop zal bestaan uit een interactieve lezing over aanpassing van de mens, toelichting over het inzetten van debatteren in de klas en we gaan vooral ook zelf actief aan de slag. Er zullen bovendien materialen ter inzage liggen over DNA-onderwerpen, met name CRISPR-Cas en de kiembaandialoog. Dit zijn zowel verdiepingsmaterialen alsook praktische lesvoorbeelden van leerlingen. Na afloop zullen links naar diverse materialen worden gedeeld.

Doel & Resultaat 

Doel: DNA-lesstof uit het nieuws omzetten naar debatteren in de klas

Regelmatig komen er onderwerpen in het nieuws die raken aan (DNA-) lesstof, maar hoe kun je de actualiteit direct verwerken in je dagelijkse onderwijs? Hoe lukt het om alle leerlingen mee te laten doen en tegelijkertijd inhoudelijke kennis over te brengen of te toetsen?

Resultaat:

• Je hebt praktische tips gekregen over het inzetten van debat in je eigen onderwijs
• Je kunt het geleerde direct toepassen bij zowel leerlingen met een Natuur als een Maatschappij profiel.
• Je bent bekend met recent ontwikkelde onderwijsondersteunende materialen, zoals beschikbaar via de DNA dialoog en NEMO kennislink.
• Je hebt onderwijsvoorbeelden gezien en gehoord over DNA technologie en de Chinese CRISPR-cas babies.
• En de kans bestaat dat je nieuwe mogelijkheden hebt gezien om samen te gaan werken met andere vakken

Datum & locatie

De bijeenkomst vindt plaats op donderdag 25 maart 2021 van 16.00 tot 20.00 uur (inclusief maaltijd) in Leiden.

Op 22 november laten docenten van de faculteit geesteswetenschappen hun innovatieve onderwijspraktijken aan elkaar zien. Deze innovaties hebben als doel de colleges, werkgroepen, en werkvormen in het hoger onderwijs te verbeteren. Deze middag is toegankelijk voor docenten van middelbare scholen. Welke onderwijsinnovaties zijn te vertalen naar de middelbare school-praktijk? En andersom: wat kunnen docenten van middelbare scholen bieden aan de docenten aan de universiteit? Tijdens de lezingen, workshops, en vooral tijdens de onderwijsmarkt hopen we op een levendige uitwisseling van ideeën en good practices.

Doel & Resultaat

Door het bezoeken van de Onderwijsparade krijgt u meer inzicht in verschillende innovatieve werkvormen die ontwikkeld zijn in het hoger onderwijs. U kunt inspiratie opdoen voor nieuwe werkvormen in uw eigen onderwijs. U heeft keuze uit zes verschillende lezingen en workshops en kunt daarnaast op de markt nieuwe onderwijsinitiatieven ontdekken.

De middag start om kwart over 12 met een lunch, waarna Olga van Marion de Onderwijsparade opent. De rest van de dag is gevuld met inspirerende lezingen, workshops en een markt waarop docenten hun onderwijsinnovatieprojecten laten zien. Als kers op de taart sluiten we de middag af (om 17.00 uur) met een gezellige borrel, muziek en hapjes.

Op 27 juni 2019 organiseert Onderwijsnetwerk Zuid-Holland een symposium voor alfa, gamma (de taal- en zaakvakken) en vakoverstijgend onderwijs. Tijdens deze dag zijn er inspirerende lezingen, vakinhoudelijke en vakoverstijgende workshops en is er ruimte om elkaar te ontmoeten.

Thema van het symposium is ‘Kennis maken’ en dat doen we deze dag op twee manieren:

Kennismaken

Op het symposium komen docenten, teamleiders, schoolleiders, decanen, vakdidactici en andere belanghebbenden uit het voortgezet en hoger onderwijs samen, die affiniteit hebben met alfa, gamma of vakoverstijgende thema’s. Onderwijsnetwerk Zuid-Holland organiseert soortgelijke symposia al zes jaar voor de bètavakken en vanaf dit schooljaar is het netwerk verbreed naar de alfa- & gammavakken. Het is dus een kans kennis te maken met collega’s van andere scholen, zowel uit het voortgezet als hoger onderwijs. Ook sluiten maatschappelijke organisaties zoals, musea en andere kennisinstellingen aan die graag met u kennismaken!

Kennis maken

Naast kennismaken komen we ook samen om met elkaar kennis te maken en kennis te delen. Dit gebeurt rondom verschillende thema’s die zowel zijn gericht op vakinhoud (van de alfa- & gammavakken) als vakoverstijgende thema’s. Tijdens de workshops en lezingen gaan we het gesprek met elkaar aan om van en met elkaar te leren. Kennis wordt gedeeld tussen docenten, schoolleiders, hoogleraren, lectoren (etc.) van de vo-scholen, hogescholen en universiteiten en onderwijsprofessionals vanuit verschillende kennisinstellingen.

Keynote en workshops

De keynote van het symposium wordt gehouden door Jelmer Evers. Jelmer is docent geschiedenis en is twee keer genomineerd geweest voor de Global Teacher Prize. Hij maakt bij het lesgeven gebruik van leerstrategieën als MOOCs (Massive Open Online Courses), Flipping the Classroom, spel-gerelateerd leren en Gamification. Hij spreekt over manieren van onderwijs geven en kennis op alternatieve manieren doorgeven. Een tweede korte lezing wordt gegeven door Anna de Rijk, bestuurslid en oprichtster van Zin in Onderwijs. Anna vertelt over de zin van elkaar ontmoeten en kennismaking binnen het onderwijs. Naast de lezingen is er een divers aanbod van alfa, gamma en vakoverstijgende workshops. De workshops worden aangeboden door verschillende vo-scholen, hogescholen, universiteiten en kennisinstellingen. Voor een overzicht van de workshops scroll naar beneden.

Datum & Tijd

Het symposium vindt plaats op het Edith Stein College in Den Haag, van 15.00 tot 19.00 uur (inloop 14.30). Tijdens het symposium vindt ook de afsluiting van het project Begeleiding Startende Leraar (BSL) plaats. We sluiten de dag af met een borrel, hopelijk in de zon!

Datum : donderdag 27 juni 2019

Tijd       : 15.00 – 19.00 uur (inloop 14.30)

Locatie : Edith Stein College, Louis Couperusplein 33 in Den Haag

Kosten : Er zijn geen kosten verbonden aan deelname aan dit symposium.

Klik hier om je aan te melden

Hopelijk maken we kennis op 27 juni!

Het team van Onderwijsnetwerk Zuid-Holland

Vakoverstijgende workshops:

1. Verwoorden en verbeelden: vakoverstijgend praktijkonderwijs

Paul Bruijninckx (docent kunstgeschiedenis), Maris College Den Haag

Vakgebied: Vakoverstijgend

Korte uitleg: Vakoverstijgend praktijkonderwijs aan de alfa en gamma kant. Een aantal succesvolle en -minder succesvolle – projecten passeren de revue. Waar moet je als docent en als schoolleiding aan denken wil je hier ook mee aan de slag gaan.

2. LeerKracht: geef je lijf stem!

Marja van den Hurk, Hogeschool Leiden

Vakgebied: Vakoverstijgend

Korte uitleg: Als leerkracht ben je je eigen instrument: met jouw lijf en jouw stem maak je contact en draag je de klas. Hoe doe jij dat? In LeerKracht zet je je hoofd even uit om dit spelend te onderzoeken met je  lijf en je stem. We praten niet, we zingen! Niet mooi zingen, je best doen, maar vrij  klank geven aan wat jou steunt, of juist niet,  als leerkracht. Dat levert muziek op! Wie ben jij bent als leerkracht voor de klas wat zet je in?  De ervaring  die je opdoet, kan je enorm helpen om vrijer voor de klas te staan.

3. Leren en ontwikkelen in een PLG (BSL)

Leontine van den Berg (coördinator academische opleidingsschool ROSRijnland / opleidingscoördinator Rijnlands Lyceum Sassenheim), Myra Warmer (Opleidingscoördinator Scholengroep Leonardo Da Vinci / ROSRijnland Leiden) en Dorothé Gerdes (docent en schoolopleider/ Rijnlands Lyceum Oegstgeest), BLS-team Zuid-Holland

Er is binnen scholen enorm veel kennis en ervaring die, mits efficiënt en effectief uitgewisseld, tot veel enthousiasme en kennisdeling kan leiden. Het werken in een Professionele Leergemeenschap (PLG) is een zinvolle manier voor docenten om samen te werken en de opgedane expertise direct toe te passen in de eigen lespraktijk. De aanpak van de PLG-methode is eenvoudig en praktisch. Er wordt gewerkt met vijf overzichtelijke stappen die iedere bijeenkomst volgens een vast ritme doorlopen worden. Bij elke stap wordt een gerichte actieve werkvorm gebruikt. In deze workshop laten we deelnemers ervaren hoe een PLG-bijeenkomst kan verlopen. We maken hierbij gebruik van de in het BSL-project Zuid-Holland opgedane expertise.

4. Polarisatie op school: In dialoog als het spannend wordt in de klas

Bertina Greven, Stichting School & Veiligheid

Vakgebied: Vakoverstijgend

Korte uitleg: “Die vluchtelingen komen alleen maar hier naar toe voor een uitkering.”

Soms word je geconfronteerd met maatschappelijk beladen onderwerpen in de klas. Voor je het weet is sprake van polarisatie, extreme reacties en oneliners. Toch zit er onder die tegengestelde meningen een overeenkomst. We laten je ontdekken wat dat is en we geven je handvatten hoe je kunt begrenzen én in contact kunt blijven met leerlingen. Zo maak je een eerste stap van confrontatie naar dialoog en breid je je pedagogisch repertoire uit.

5. Intervisie: profielwerktstuk als meesterproef

Marijke Heijloo, Hageveld College

Vakgebied: Vakoverstijgend

Korte uitleg: Op College Hageveld in Heemstede wordt  aan het Profielwerkstuk veel waarde gehecht. Voor ons komt, ideaal gesproken, in een PWS alles samen waar leerlingen in hun schoolcarrière mee bezig zijn geweest: vakinhoud, onderzoeksvaardigheid, schrijfvaardigheid, creativiteit, doorzettingsvermogen, presentatievaardigheid, communicatievaardigheid, persoonlijke ontwikkeling en nog veel meer. Bij het begeleiden van leerlingen in hun PWS-proces staat deze doelstelling steeds centraal en wij hebben geprobeerd een kader te ontwikkelen waarbinnen dit werkt. Graag wissel ik hierover van gedachten met de deelnemers, zodat iedereen geïnspireerd naar huis gaat!

6. Voor leerlingen die hun weg maar niet kunnen vinden

Iris Hermens, LOLmakers

‘Als je je weg niet kunt vinden, moet je hem zelf leren maken’ LOLmakers ondersteunt al jaren middelbare scholieren en MBO-studenten in het vinden en najagen van hun GRIT: Dat doel waarvoor jij passie en volhardendheid hebt. Dit geeft jongeren richting en motivatie voor school en hun verdere loopbaan. We zien ondernemen als middel om bij jongeren vanuit actie te komen tot persoonlijke ontwikkeling: waar ligt jouw GRIT? Wat belemmert jou nu? Wat motiveert jou? Wat zijn jouw talenten? Waarop neem jij eigenaarschap? Dit zijn vaardigheden waarop de flexibele arbeidsmarkt ook steeds meer een beroep op zal doen. Waar mogelijk ontwerpt LOLmakers vanuit de school een leeromgeving die initiatief vanuit leerlingen EN docenten stimuleert. Dit vergt lef, doorzettingsvermogen en loslaten. We nemen jullie mee in onze ervaringen en gaan in een talkshow setting aan de slag met vragen die jullie inbrengen.

7. Alle stemmen gelden! Besluiten nemen met consent

Marty Smit, Democratische school De Vrije Ruimte

Vakgebied: Vakoverstijgend

Korte uitleg: Ben je ook gewend dat de meeste stemmen tellen? Kom naar de workshop en ervaar hoe het is als álle stemmen tellen.

Sociocratie is een manier van organiseren die uitgaat van gelijkwaardigheid. Die gelijkwaardigheid komt tot uiting in het consentbeginsel: een besluit kan alleen genomen worden wanneer niemand van de aanwezigen een overwegend beargumenteerd bezwaar heeft tegen het nemen van dat besluit. Dit zorgt bij iedereen voor betrokkenheid en vergroot het verantwoordelijkheidsgevoel binnen de hele organisatie.

8. Vakdidactische begeleidingtools voor startende leraren (BSL)

Elise Storck, Janneke Geursen en Marieke Smit, ICLON, Universiteit Leiden

Vakgebied: Vakoverstijgend: geschiedenis, Engels en Nederlands

Korte uitleg: Hoe kunnen we in de begeleiding van studenten en startende docenten meer aandacht besteden aan zaken die specifiek zijn voor dat ene vak? Ook als je dat vak misschien niet eens zelf geeft als begeleider? Hoe kunnen we als school en opleiding meer congruent opleiden? Afgelopen maanden werkten vakdocenten (en coaches) van verschillende scholen en vakdidactici vanuit theorie en hun ervaring aan vakdidactische begeleidingsinstrumenten voor geschiedenis, Nederlands en Engels. Graag leggen ze deze aan u voor en bespreken ze met u de bruikbaarheid ervan. Dit is een product van het project Begeleiding Startende Leraren.

9. Persoonlijk leiderschap en ontwikkeling: excelleren in vrijheid

Peter Roemeling, coach, adviseur & auteur

Wat houdt persoonlijke ontwikkeling in? Hoe kan ik mijn persoonlijk leiderschap versterken? In deze interactieve workshop ga je ontdekken wat je kunt doen om te excelleren in vrijheid en leiding te geven aan je eigen leven en dat van anderen. Peter Roemeling neemt je mee in de visies en ideeën bekende en minder bekende filosofen. Verder krijg je een structuur, handvatten en aansprekende casuïstiek om aan jouw eigen recept van persoonlijke ontwikkeling te werken. De workshop is geschikt voor iedereen die interesse heeft in, en of wil werken aan, persoonlijke ontwikkeling en persoonlijk leiderschap en het vergroten van zelfbewustzijn en zelfkennis.

Workshops gamma:

10. Ondernemen en innoveren kun je leren: Het profielwerkstuk als brug tussen vo en ho?

Thomas Blekman & Timo Timmerman, Global School for Entrepeneurship

Vakgebied: Economie, bedrijfseconomie en vakoverstijgend

Ondernemingen en familiebedrijven ontstaan vanuit enthousiasme en gedrevenheid en met vallen en opstaan. Een fulltime hbo-opleiding waar je dit kon leren was er niet. Nu wel: in vier jaar je eigen bedrijf ontwikkelen en tegelijkertijd je Bachelor diploma halen. Steeds meer jongens en meisjes met een havo- of vwo-diploma dromen van een carrière als ondernemer. Het starten van een onderneming heeft model gestaan voor het onderwijsprogramma. Thomas Blekman (onderwijsarchitect/dean) en studenten van Global School for Entrepreneurship (gs4e.com) delen hun ervaringen en gaan in gesprek met u hoe leerlingen ondernemerschap al kunnen ervaren in het kader van het profielwerkstuk.

11. Voetbal als spiegel om de Europese geschiedenis van de 20^e eeuw te begrijpen

Gijsbert Oonk, Erasmus Universiteit Rotterdam

Vakgebied: Gamma (geschiedenis en maatschappijleer)

Korte uitleg: Vanaf het begin heeft voetbal een rol gespeeld in de vorming van een collectief geheugen, gevoed door persoonlijke herinneringen aan en verhalen over iconische wedstrijden, toernooien, incidenten, helden. Ontroerende, prikkelende, nabije verhalen die -in een wijder perspectief gezet- de geschiedenis van Europa kunnen illustreren, op een andere manier dan de traditionele ‘canon’. Wedstrijden als die tijdens het ‘kerstbestand’ in de loopgraven van 1914, de mythe van de dodenwedstrijd in 1942, het WK van 1974 met de ‘broederstrijd’ tussen de BDR en de DDR tijdens de Koude Oorlog kunnen het uitgangspunt vormen voor lessen die leerlingen op een originele manier aan het denken kunnen zetten en bijdragen aan hun inlevingsvermogen en historisch besef.  We geven voorbeelden van  motiverende lessen die kunnen worden ingezet in onderbouw en bovenbouw, als losse lessen bij specifieke momenten of als een thema.

12. Maatschappijleer: Meer is minder

Arthur Pormes (ICLON, Universiteit Leiden) & Jiwan Does (Edith Stein College)

Hoe kun je als docent maatschappijleer je jaarprogramma zo ontwerpen dat leerlingen kennis, vaardigheden en attituden ontwikkelen die waardevol zijn om de dynamische wereld beter te leren begrijpen en die meer zelfkennis opleveren? Hoe kun je leerlingen een grotere rol geven in de vormgeving van het onderwijs? Hoe is meer diepgang te realiseren? Naar ons idee kan dat door bewustere keuzes te maken in de aangeboden lesstof –‘minder is meer’- en leerlingen effectiever te activeren. In de workshop presenteren wij ideeën en ervaringen uit onze onderwijspraktijk en gaan wij de dialoog met collega’s aan over hun gedachten over zinvol maatschappijleeronderwijs.

13. Forum voor Burgerschap

Anton Backx, Edith Stein College

Vakgebied: Gamma (Burgerschap, geschiedenis, maatschappijleer)

Korte uitleg: Hoge dijken, lage drempels, zo is de titel van het overheidsrapport waarin een lans wordt gebroken voor meer en beter burgerschapsonderwijs. Dat komt er namelijk bekaaid af, terwijl nochtans geconstateerd wordt dat onze democratie onder druk staat van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Hoe ontwikkel je een doorlopende leerlijn burgerschap op school? Welke urgentie is hiervoor? Wat is daarvoor nodig? Wij gaan deze materie in deze workshop verkennen en proberen hier samen een antwoord op te geven.

14. ProDemos: 10 werkvormen over staatsinrichting (Gecanceld)

Sedi van Loon, ProDemos

Vakgebied: Gamma (Maatschappijleer en geschiedenis)

Korte uitleg: Niet alle leerlingen reageren enthousiast als de woorden ‘democratie en rechtsstaat’ vallen in de maatschappijleer- of geschiedenisles. Met activerende werkvormen wil ProDemos leerlingen enthousiasmeren voor het thema staatsinrichting. In deze workshop gaan we aan de slag met tien activerende werkvormen die je direct kunt toepassen in je eigen lessen. Tijdens de workshop komt zowel de hedendaagse politiek als de historische ontwikkeling van de democratie in de afgelopen 200 jaar aan bod. Aan het einde van de workshop krijgt iedere deelnemer een reader met de werkvormen mee naar huis.

15. Historisch gamen (Gecanceld)

Tom de Kruif, Rijnlands Lyceum Sassenheim

Vakgebied: Gamma

Korte uitleg: Bijna al mijn leerlingen gamen. Veel leerlingen halen historische informatie uit games. En steeds vaker gebruiken ontwikkelaars van games geschiedenis om hun spelers wat te laten leren. Daar kunnen wij gebruik van maken. Het is absoluut niet zo dat games de les vervangen of dat het alleen draait om plezier. Games zijn een aanvulling en educatief en didactisch zeer verantwoord. Bovendien is het gebruik ook zeer makkelijk; zoals ik u hoop te laten zien.

Workshops Alfa:

16. Woorden temmen: Met poëzie aan de slag in de klas

Kila van der Starre, Universiteit Utrecht

Vakgebied: Alfa (Nederlands en andere talen)

Korte uitleg: Poëzieonderwijs gaat veel verder dan het onderwijzen van literatuurgeschiedenis. Kila van der Starre laat aan de hand van het poëzie-doe-boek ‘woorden temmen’ zien welke verfrissende manieren er bestaan om met poëzie aan de slag te gaan in de klas. Hoe kun je een diepgaand gesprek op gang brengen over een gedicht? Hoe kun je poëzie-analytische termen op een prikkelende manier behandelen? En hoe krijg je het voor elkaar dat leerlingen op basis van het lezen van poëzie zelf poëzie gaan schrijven? Kila zet je tijdens de workshop aan de slag met poëzie, zodat je na de workshop anderen aan de slag kunt zetten.

17. Taalmuseum: Poëzie in de klas (Gecanceld)

Tessa Askamp, Het Taalmuseum

Vakgebied: Alfa (Nederlands en andere talen)

Korte uitleg: Het Taalmuseum bevordert kennis en enthousiasme over taal. Het Taalmuseum realiseerde een website over de Leidse muurgedichten en ontwikkelde daarbij een educatief pakket bestaande uit vier lesmodules waarin we leerlingen stimuleren om hun mening over poëzie en over verschillende typen gedichten en hun vormgeving te formuleren.
Tijdens deze workshop vertel ik meer over het educatief pakket, dat gratis beschikbaar is op onze website. Ik leg uit waar het lespakket uit bestaan en hoe je het tijdens jouw les in kunt zetten. Het pakket is bedoeld voor leerlingen uit de 2e tot de 4e klas en is het meest geschikt voor havo/vwo.

18. Taalkunde in de les

Gwendolyn Tates, Rijnlands Lyceum Wassenaar

Vakgebied: Alfa (Moderne Vreemde Talen)

Korte uitleg: Er zijn geen aparte lessen taalkunde in het MVT curriculum. Toch probeer ik door middel van taalkunde mijn lessen interessanter te maken met voorbeelden en verhalen waarbij aan bod komen: taalontwikkeling en taalvariatie (tijd, geografie, sociaal), taal en context en taal en cultuur. Uitgangspunt: mijn eigen lessen Chinees, waar cultuur een belangrijk onderdeel van is. Dit kan interessant zijn voor de andere MVT, denk aan curriculum.nu!

19. Ironie in Cito examenteksten

Natasja Ghazi, Melanchton Bergschenhoek

Vakgebied: Alfa (Engels en andere talen)

Korte uitleg: Aan de hand van songteksten leerlingen duidelijk maken wat er verschil is tussen ironie, sarcasme en andere vormen van beeldspraak.

Note: Voor docenten Engels en Nederlands is ook een interessante workshop over de begeleiding van startende leraren. Deze is te vinden bij vakoverstijgend aanbod.

Doel & resultaat

Tijd

Deze activiteit duurt van 16.00 tot 18.00 uur.

Executieve functies betreffen de cognitieve functies en processen die het mogelijk maken om ons gedrag zo te sturen dat we toekomstige doelen mogelijk maken. Deze functies zijn zo belangrijk dat zij, naast intelligentie, gezien worden als de grootste voorspellers van schoolprestaties.

Executieve functies of executief functioneren zijn termen die veel aandacht krijgen in onderzoek en in de praktijk. Maar wat het executief functioneren betekent voor de leerling in de klas is niet voor iedereen duidelijk. In deze bijeenkomst hopen we meer inzicht te verschaffen in wat executief functioneren nu precies inhoudt, wat dit betekent voor gedrag in de klas en het leerproces van individuele leerlingen, en hoe de vakdocent deze kennis in kan zetten om vorm te geven aan het onderwijs. Hierbij staan we uiteraard stil bij recente theorieën en onderzoeken.

Doel & resultaat

Tijdens deze interactieve bijeenkomst zullen we aanvangen met een theoretisch gedeelte waarin we stil zullen staan bij de definiëring en ontwikkeling van executieve functies. Hierbij zullen we onder andere de ontwikkeling van executieve functies en de rol van het brein behandelen. Ook zullen we verder ingaan op de relatie tussen executief functioneren en (leer)problematiek in het klaslokaal. Daarna volgt een wat praktischer gedeelte, waarin we de theorie zullen toepassen op zelf ingebrachte casussen uit de onderwijspraktijk en zullen bespreken wat de vakdocent kan doen om bij deze leerlingen het leerproces vorm te geven.

Tijd

Deze activiteit duurt van 17.00 tot 20.00, inclusief een maaltijd.