De quantumrevolutie

Als er over 1000 jaar wordt teruggekeken naar onze huidige tijd, zal die ongetwijfeld worden aangeduid als die van de Quantumrevolutie, waarin het klassieke beeld van deeltjes die zich bewegen langs welbepaalde banen wordt vervangen door golffuncties die zich kunnen uitbreiden in de ruimte. Het feit dat elektronen in atomen, moleculen en materialen worden beschreven als golffuncties, heeft ons inzicht gegeven in de bouwstenen van het leven en de samenstelling van astronomische objecten, en in de mogelijkheden van de elektronica. Het feit dat de mensheid in razend tempo de evolutie van het heelal aan het ontrafelen is, en dat de werking van levende wezens tot in de kleinste details onderzocht kan worden, is allemaal het gevolg van de quantummechanica. In de voordracht zal ik argumenteren dat we nu werkelijk in het hart van de quantumrevolutie leven. Maar hoewel de quantummechanica een fantastische en krachtige theorie is, knaagt er toch iets aan dit heilige bouwwerk. Ik zal kort toelichten dat ‘toeval’ een fundamentele eigenschap van de natuur lijkt te zijn. Einstein maakte zich al zorgen over dit verschijnsel en gaf dit aan door te zeggen: “God dobbelt niet.

Detecting gravitational waves from space with the LISA mission

Gravitational waves, predicted by Albert Einstein more than a 100 years ago, have now been detected by the LIGO interferometer. The first detection was generated by the in-spiral and then collision of two 30 Solar mass black holes. This event had a huge impact on Astronomy and enhanced our understanding of some of the most energetic phenomena in the Universe. Other scientific experiments are currently working on detecting gravitation waves from different kinds of sources. In this talk I will explain the variety of gravitational wave sources and experiments working on their detection. In particular, I will focus on the future ESA gravitational wave space mission, LISA, and science that it aims to address. I will also give some specific examples of my own research.

Gravitatielenzen

Eén van de meest opmerkelijke voorspellingen van Einstein’s algemene relativiteitstheorie is dat lichtstralen worden afgebogen door zwaartekracht. Dit fenomeen wordt inderdaad waargenomen, en zelfs gebruikt door astronomen als zgn. ‘Gravitatielenzen’, die als een soort kosmisch vergrootglas werken en waarmee het Heelal nog beter bestudeerd kan worden. Ik zal enkele voorbeelden van gravitatielenzen toelichten.

Slotlezing door Prof. dr. Carlo Beenakker met als titel:

Einstein en de man die het heelal liet uitdijen.

Einstein heeft zich lang verzet tegen het idee dat het heelal niet
statisch was, maar uitdijdt. Dit bracht hem in conflict met Alexander
Friedmann, beiden vrienden van de Leidse natuurkundige Paul Ehrenfest.
Manuscripten en brieven van Friedmann, ontdekt tussen de papieren
van Ehrenfest, getuigen van dit turbulente begin van de kosmologie.